ปัจจุบันการที่สถานที่ใดสถานที่หนึ่งมีนักท่องเที่ยวเดินทางมาเยือนจำนวนมาก อาจไม่ใช่เรื่องดีเสมอไป
เพราะถ้าเลือกได้ หลายคนก็คงอยากไปสถานที่สวยๆ ที่มีความเป็นส่วนตัวขึ้นมาหน่อย จะได้ไม่ต้องไปเบียดกับฝูงชนจำนวนมาก และมีมุมถ่ายรูปสุดเอ็กซ์คลูซีฟไว้ลงโซเชียลมีเดียของตัวเอง
แม้ว่าในเชิงเศรษฐกิจ การมีจำนวนนักท่องเที่ยวหลั่งไหลเข้าสู่ประเทศจำนวนมหาศาล อาจเท่ากับว่าพวกเขากำลังนำเม็ดเงินจำนวนมากมาสู่ประเทศเราด้วยเช่นกัน แต่ในความเป็นจริงแล้ว หากเรามองดูในมิติอื่นๆ การเข้ามาของนักท่องเที่ยวที่มากเกินไปจนล้นเมืองหรือที่เรียกว่า ‘Overtourism’ อาจทำให้จุดหมายปลายทางยอดนิยมเหล่านั้นได้ไม่คุ้มเสีย ไม่เว้นแม้กระทั่ง ‘ประเทศไทย’ ของเราเอง
นักท่องเที่ยวมากอาจไม่ใช่เรื่องดี
ในอดีตการที่มีนักท่องเที่ยวหลั่งไหลเข้ามาในประเทศจำนวนมาก อาจเป็นการการันตีว่าประเทศเหล่านั้นมีสถานที่ท่องเที่ยวที่สวยงาม อันนำมาซึ่งรายได้ที่เติบโตตาม
แต่การที่นักท่องเที่ยวเหล่านั้นมีมากจนเกินกว่าจะควบคุม ก็อาจตามมาซึ่งผลกระทบจำนวนมากได้เหมือนกัน
ไม่ว่าจะเป็นค่าครองชีพสูงขึ้น สิ่งแวดล้อมทางธรรมชาติเสื่อมโทรมลง ระบบสาธารณูปโภคเกิดปัญหา เนื่องจากไม่เพียงพอในการรองรับนักท่องเที่ยว จนทำให้ความประทับใจของบรรดานักเดินทางลดลง อีกทั้งการมีอยู่ของนักท่องเที่ยวที่มากเกินไปอาจสร้างความรบกวนให้กับคนท้องถิ่น จนความเป็นอยู่ของพวกเขาต้องเปลี่ยนแปลงไป
ปัญหาเหล่านี้ทำให้รัฐบาลหลายประเทศต้องกุมขมับ จนต้องสร้างมาตรการต่างๆ ที่จะมาควบคุมให้จำนวนนักท่องเที่ยวสมดุลกับประชาชนที่อาศัยอยู่ในพื้นที่ เพื่อปกป้องแหล่งท่องเที่ยวไปพร้อมกับดูแลคนท้องถิ่นของตัวเอง
อาทิ การปิดอ่าว ‘มาหยา’ ที่หมู่เกาะพีพีของประเทศไทย หลังจากภาพยนตร์ชื่อดัง The Beach จุดกระแสให้ชาวต่างชาติแห่มาเที่ยวจนทรัพยากรธรรมชาติทางทะเลถูกทำลาย และมาตรการลดจำนวนนักท่องเที่ยวในเวนิส ด้วยการจำกัดจำนวนเรือสำราญที่เข้ามาเทียบท่า และคิดค่าปรับกับนักท่องเที่ยวที่แสดงพฤติกรรมไม่เหมาะสม ไปจนถึงการเรียกเก็บภาษีนักท่องเที่ยว (Tourist Tax) ในหลายประเทศรวมถึงไทยเอง
นโยบายต่างๆ เกิดขึ้นหลังจากหลายเมืองทั่วโลกต้องเผชิญกับปัญหานักท่องเที่ยวล้นเมือง จนทำให้สถานที่ท่องเที่ยวในประเทศที่ใครหลายคนเคยอยากไปเยือน กลายเป็นจุดหมายปลายทางที่คนจำนวนไม่น้อยอยากหลีกเลี่ยงมากที่สุด
เมืองที่นักท่องเที่ยวหนาแน่นที่สุดในโลก
ถ้าพูดถึงภาพรวม ประเทศไทยอาจไม่ใช่ประเทศที่มีนักท่องเที่ยวเดินทางมาเยือนเยอะที่สุด แต่เมื่อเจาะไปยังเมืองท่องเที่ยวกลับพบว่า ประเทศเรามีมากถึง 3 เมืองที่มีจำนวนนักท่องเที่ยวหนาแน่นจนน่าตกใจ
โดยเว็บไซต์ MoneyTransfers.com ได้จัดอันดับเมืองท่องเที่ยวที่นักท่องเที่ยวหนาแน่นที่สุดในโลก จากการเทียบสัดส่วนนักท่องเที่ยวต่อประชากรที่อาศัยอยู่ภายในเมือง ดังนี้
1. ภูเก็ต ประเทศไทย มีนักท่องเที่ยว 118.5 คน ต่อประชากรในเมือง 1 คน
2. พัทยา ประเทศไทย มีนักท่องเที่ยว 98.7 คน ต่อประชากรในเมือง 1 คน
3. กระบี่ ประเทศไทย มีนักท่องเที่ยว 72.2 คน ต่อประชากรในเมือง 1 คน
4. มูกลา ประเทศตุรกี มีนักท่องเที่ยว 40.2 คน ต่อประชากรในเมือง 1 คน
5. ฮูร์กาดา ประเทศอียิปต์ มีนักท่องเที่ยว 28.6 คน ต่อประชากรในเมือง 1 คน
6. มาเก๊า ประเทศจีน มีนักท่องเที่ยว 26.9 คน ต่อประชากรในเมือง 1 คน
7. เฮราคลิออน ประเทศกรีซ มีนักท่องเที่ยว 22.0 คน ต่อประชากรในเมือง 1 คน
8. เวนิส ประเทศอิตาลี มีนักท่องเที่ยว 21.3 คน ต่อประชากรในเมือง 1 คน
9. โรดส์ ประเทศกรีซ มีนักท่องเที่ยว 20.3 คน ต่อประชากรในเมือง 1 คน
10. ไมอามี ประเทศสหรัฐอเมริกา มีนักท่องเที่ยว 18.6 คน ต่อประชากรในเมือง 1 คน
หรือถ้าคิดภาพตามง่ายๆ คือ ถ้าเราไปจังหวัดภูเก็ตแล้วเดินผ่านคน 100 คน เราอาจจะไม่เจอคนภูเก็ตปะปนกับคนเหล่านั้นเลยก็ได้
การแก้ปัญหานักท่องเที่ยวล้นเมืองของภาครัฐ
จริงๆ แล้วประเทศไทยให้ความสำคัญและตระหนักถึงปัญหานักท่องเที่ยวล้นเมืองมาตั้งแต่ปี 2562 แล้ว เนื่องจากในปีดังกล่าวมีตัวเลขนักท่องเที่ยวเดินทางเข้าประเทศไทยทั้งหมดมากถึง 39.9 ล้านคน
โดยทางสำนักวิชาการ สำนักงานเลขาธิการสภาผู้แทนราษฎร ได้มีความคิดเห็นเรื่องการแก้ไขปัญหา Overtourism ว่า มาตรการที่เหมาะสมที่จะนำมาใช้จำเป็นต้องขึ้นอยู่กับสภาพปัญหาและเป้าหมายของแต่ละพื้นที่
โดยจะต้องเป็นการทำงานร่วมกันของภาครัฐและเอกชน ตั้งแต่การพัฒนาระบบสาธารณูปโภคให้มีประสิทธิภาพและเพียงพอสำหรับคนท้องถิ่นและนักท่องเที่ยว รวมถึงการบริหารจัดการจำนวนนักท่องเที่ยวและธุรกิจในอุตสาหกรรมการท่องเที่ยวให้เหมาะสมตามพื้นที่และช่วงเวลา
ตัวอย่างเช่น มาตรการการกระจายนักท่องเที่ยวออกจากพื้นที่ในช่วงเวลาที่หนาแน่น การเก็บภาษีนักท่องเที่ยวชาวต่างชาติในแหล่งท่องเที่ยวที่ได้รับความนิยมสูง การควบคุมธุรกิจที่พักเพื่อจำกัดจำนวนนักท่องเที่ยว รวมไปถึงการปิดแหล่งท่องเที่ยวสำหรับฟื้นฟูสภาพตามช่วงเวลา เพื่อสร้างระบบการจัดการการท่องเที่ยวให้มีประสิทธิภาพมากที่สุด
ประเทศไทยจำเป็นต้องเริ่มใช้มาตรการเหล่านี้อย่างเร่งด่วน เพราะจำนวนนักท่องเที่ยวต่างชาติของไทยในระหว่างปี 2008 – 2017 มีการเติบโตเฉลี่ยต่อปีสูงถึง 10.3 เปอร์เซ็นต์ ซึ่งสูงกว่าอัตราการขยายตัวของนักท่องเที่ยวต่างชาติทั่วโลกที่ 4.1 เปอร์เซ็นต์ต่อปี หมายความว่าถ้าภาครัฐและหน่วยงานที่เกี่ยวข้องไม่รีบแก้ปัญหา Overtourism ประเทศไทยอาจมีจำนวนนักท่องเที่ยวมากขึ้นเรื่อยๆ จนเกินกว่าที่ศักยภาพเมืองจะรับไหวในที่สุด
Sources :
BBC | t.ly/LGbOH
MoneyTransfers.com | t.ly/Y0jXI
Open Government Data of Thailand | t.ly/VlEX5
SCB | t.ly/fovze
กรุงเทพธุรกิจ | t.ly/4Jr9f
สำนักวิชาการ สำนักงานเลขาธิการสภาผู้แทนราษฎร | t.ly/HBKOY
Writer
มณิสร วรรณศิริกุล
Graphic Designer
