‘ความรุนแรงทางเพศ’ และ ‘อคติทางเพศ’ ในสังคมไทยเปรียบเสมือนสำนวนภาษาอังกฤษที่ว่า ‘Elephant in the Room’ ซึ่งหมายถึงปัญหาใหญ่ที่ทุกคนรับรู้ดี เห็นได้ชัดเจน แต่กลับหลีกเลี่ยงที่จะพูดถึงหรือตั้งใจทำเป็นมองไม่เห็นมัน
ไม่ว่ากี่ปีผ่านไปเราก็ยังเห็นปัญหาเหล่านี้กันอยู่ทุกเมื่อเชื่อวัน ผ่านเรื่องเล่าของคนใกล้ตัวที่ตกเป็นเหยื่อ หรือแม้แต่พาดหัวข่าวตามสื่อต่างๆ ที่สะท้อนว่าการใช้ความรุนแรงด้วยเหตุแห่งเพศได้ฝังรากลึกอยู่แทบทุกแวดวง ไม่ว่าจะเป็นวงการบันเทิง การศึกษา ภาคธุรกิจ หรือแม้แต่ในพรรคการเมืองเองก็ตาม
ทว่ายังมีกลุ่มคนจำนวนไม่น้อยที่พยายามส่งเสียงและสร้างความตระหนักรู้เกี่ยวกับความรุนแรงทางเพศ หนึ่งในนั้นคือ Thaiconsent สื่อออนไลน์ที่อยากชวนสังคมไทยพูดคุยเรื่องเพศและความสัมพันธ์ในเชิงลึก
Thaiconsent พยายามสื่อสารประเด็นเรื่องเพศผ่านช่องทางออนไลน์มาตลอด ไม่ว่าจะเป็นเรื่องความรุนแรงทางเพศ การล่วงละเมิดทางเพศ รวมถึงความยินยอมพร้อมใจในการมีเพศสัมพันธ์ (Sexual Consent) และล่าสุด Thaiconsent ต้องการสื่อสารกับผู้คนในรูปแบบใหม่ จึงพัฒนาและออกแบบการ์ดเกม ‘Heart GURU รอบรู้เรื่องหัวใจ’ โดยตั้งใจทำให้เป็นสื่ออีกประเภทหนึ่งที่ส่งต่อข้อมูลที่ถูกต้อง และชวนให้คนแลกเปลี่ยนความสัมพันธ์ในมิติต่างๆ
ตามไปคุยกับ ‘นานา-วิภาพรรณ วงษ์สว่าง’ ผู้ก่อตั้ง Thaiconsent ถึงแนวคิดเบื้องหลังการออกแบบการ์ดเกม Heart GURU และความตั้งใจที่จะส่งต่อความรู้เกี่ยวกับหัวจิตหัวใจ ความสัมพันธ์ และเพศสัมพันธ์ ให้ไปถึงคนจำนวนมากที่สุด
จุดเริ่มต้นของ Heart GURU
นานาเล่าย้อนความให้ฟังว่า เธอเริ่มทำบล็อกตั้งแต่ปี 2015 เพื่อสื่อสารและอธิบายให้ผู้อ่านเข้าใจว่า Consent คืออะไร เมื่อรวบรวมความรู้และมั่นใจพอสมควรแล้ว จึงเปิดเพจ Thaiconsent ในปี 2017 เพื่อสื่อสารกับผู้คนในวงกว้างมากขึ้น รวมถึงเปิดรับเรื่องราวการถูกล่วงละเมิดทางเพศจากทางบ้าน เพื่อแชร์ประสบการณ์และสร้างคอมมูนิตี้ให้กับผู้ติดตามเพจด้วย
“หลังจากปี 2017 – 2018 เราก็เริ่มขยับมาพูดถึงเรื่อง Feminist Political หรือแนวคิดที่เกี่ยวกับการปกป้องสิทธิของผู้หญิงและเด็ก เพราะเรามองว่าสังคมจะไม่สามารถแก้ไขปัญหาเรื่องเพศได้ ถ้าประเด็นเหล่านี้ยังไม่ถูกรวมเป็นเนื้อเดียวกับระบอบประชาธิปไตย
“ตลอดหลายปีที่ผ่านมา Thaiconsent ได้ลองนำประเด็นเรื่องเพศและความเป็นธรรมทางเพศไปจับกับวงการต่างๆ ซึ่งนั่นทำให้รู้สึกว่าเราพูดถึงแวดวงอื่นๆ มาพอสมควรแล้ว เราเลยอยากกลับมาสื่อสารเรื่องที่ทำให้เปิดเพจนี้ขึ้นมา นั่นคือเรื่อง Consent” นานาพูดถึงจุดเริ่มต้นของการทำการ์ดเกม Heart GURU
“ประกอบกับช่วงนั้นเราไปอบรมให้ความรู้เรื่องเพศในโรงเรียนและมหาวิทยาลัยเยอะมาก แต่ปัญหาคือการอบรมหนึ่งครั้งมันเข้าถึงคนค่อนข้างจำกัด และหลายครั้งก็มีการส่งต่อความรู้ผิดๆ เราเลยพยายามคิดวิธีส่งต่อความรู้ที่ถูกต้องให้ไปได้ไกลที่สุด หรือวิธีการที่สอนโดยคนอื่นได้ เราเลยคิดว่ามันต้องเป็นเครื่องมือในรูปแบบสิ่งพิมพ์หรือสื่อกลางที่ใช้ต้นทุนน้อย กระจายง่าย ซึ่งการ์ดเกมน่าจะตอบโจทย์ที่สุด”
การ์ดเกมที่เยาวชนร่วมกันออกแบบ
เมื่อมีไอเดียเริ่มต้นสำหรับโปรเจกต์พิเศษแล้ว ทาง Thaiconsent ได้สมัครขอรับทุนจากกองทุนพัฒนาสื่อปลอดภัยและสร้างสรรค์ โดยหลังจากได้รับทุน Thaiconsent ก็ใช้เวลานานกว่าหนึ่งปีในการพัฒนาการ์ดเกม
“ขั้นตอนการทำการ์ดเกมชุดนี้แบ่งออกเป็นสามเฟสหลักๆ หนึ่งคือ การจัดค่ายให้เยาวชนมาเรียนรู้ประเด็นเรื่องเพศและลองคิดเกมที่พวกเขาอยากเล่น ท้ายที่สุดเราได้ออกมาเป็นสี่คอนเซปต์เกม แต่เราไม่ได้นำไอเดียของเยาวชนมาใช้ทันที เราต้องสังเคราะห์ก่อนว่าพวกเขาสนใจประเด็นอะไรบ้าง ดูว่าเด็กๆ อยากเล่นการ์ดเกมรูปแบบไหน จากนั้นช่วยเติมเนื้อหาให้สมบูรณ์” นานาเล่าถึงการออกแบบการ์ดเกมที่เยาวชนมีส่วนร่วม
“สองคือ การพัฒนาการ์ดเกมเพื่อเอาไปทดสอบ เฟสนี้ใช้เวลาอยู่ประมาณครึ่งปี เพราะเราต้องหาสมดุลการสอนที่ถูกต้องและเกิดการพูดคุยที่มีขอบเขต ไม่ใช่บทสนทนาที่พูดกันไปเรื่อยหรือออกนอกประเด็น
“สามคือ การแจกจ่ายการ์ดเกม เราได้เปิดรับสมัครโรงเรียนที่อยากนำการ์ดเกมไปใช้สอนนักเรียน เราแจกให้ทั้งหมดสิบโรงเรียน โรงเรียนละสามชุด เพราะเชตแรกผลิตมาทั้งหมดสามสิบชุดเท่านั้น เราเลยต้องคัดเลือกโรงเรียนที่เหมาะสมที่สุด แต่ก็พยายามเลือกโรงเรียนที่มีบริบทแตกต่างกันไป เช่น โรงเรียนบนดอย โรงเรียนในกรุงเทพฯ โรงเรียนนานาชาติ โรงเรียนชายล้วน เป็นต้น”
การ์ดเกมว่าด้วยเรื่องหัวใจ ความสัมพันธ์ และเพศสัมพันธ์
สำหรับฟังก์ชันและวิธีการเล่น นานาอธิบายว่า การ์ดเกม Heart GURU ใช้วิธีสมมติสถานการณ์ด้วยเทคนิค Projection เหมือนที่ใช้ในการละคร หมายถึงผู้เล่นจะไม่สื่อสารในนามตัวเอง แต่จะสมมติว่าตัวเองเป็นคนอื่น ในบริบทนี้คือแอดมินเพจ ส่วนสถานการณ์ที่เกิดขึ้นจะเป็นสถานการณ์สมมติ เหมือนเรื่องราวที่คนส่งมาให้ Thaiconsent
“คอนเซปต์หลักของการ์ดเกมคือ ผู้เล่นจะเป็นแอดมินเพจ โดยในการ์ดมีคำถามจากทางบ้านส่งเข้ามาปรึกษา เช่น ตั้งแต่เพื่อนของผม/หนูคบกับแฟน เขาก็ไม่มาอยู่กับเพื่อนเลย รู้สึกแปลกๆ เพราะเขาดูกลัวอะไรบางอย่างอยู่ ต้องโกหกแฟนเพื่อจะออกมาเจอเพื่อน แอดมินมีความคิดเห็นอย่างไรครับ/คะ”
นานาอธิบายต่อว่า ผู้เล่นที่เป็นแอดมินจะมีการ์ดคำตอบที่แบ่งออกเป็น 6 คอนเซปต์ ได้แก่ 1) การควบคุมทางความคิด 2) ความรุนแรงโดยตรง เช่น การข่มขู่ การคุกคาม 3) การเข้าหาเด็กเพื่อละเมิดทางเพศ 4) สถานการณ์ที่มีแอลกอฮอล์หรือสิ่งมึนเมาเข้ามาเกี่ยวข้อง 5) อคติทางเพศ และ 6) ความยินยอมพร้อมใจ
“หนึ่งคำถามอาจจะตอบได้หลายหมวด ทีมไหนตอบได้ครบถ้วนที่สุดก็จะได้คะแนนไป แต่ความท้าทายคือ ทำยังไงไม่ให้ผู้เล่นใช้การ์ดที่นอกเรื่องหรือไม่ตรงบริบท ซึ่งตรงนี้เรากำลังหาวิธีควบคุมกันอยู่”
นานาอธิบายต่อว่า การ์ดเกม Heart GURU มีทั้งหมด 30 กว่าคำถาม แต่ละข้อต้องใช้เวลาวิเคราะห์และพูดคุยกัน การเล่นแต่ละครั้งจึงค่อนข้างใช้เวลา หนึ่งชั่วโมงอาจเล่นได้ประมาณ 5 คำถาม
“ข้อจำกัดของการ์ดเกมชุดนี้คือ ไม่สามารถเล่นซ้ำได้ตลอดไป ถ้าคุณรู้เนื้อเรื่องแล้ว คุณจะจำคำตอบได้และรู้ว่าต้องตอบยังไง เล่นไม่กี่ครั้งคุณก็อาจจะเบื่อ เว้นเสียแต่ว่าจะมีคำถามใหม่มาเรื่อยๆ
“แต่ข้อดีคือ การ์ดเกมนี้ถูกคิดมาเพื่อไม่ให้พูดถึงเรื่องใดเรื่องหนึ่ง เราอยากสื่อสารให้ผู้เล่นเข้าใจว่า หนึ่งปัญหามีความซับซ้อนและเกี่ยวโยงกับหลายเรื่อง อีกหนึ่งข้อดีคือ มันสามารถเล่นซ้ำได้ในลักษณะที่ว่า เด็กรุ่นใหม่สามารถเล่นได้เรื่อยๆ เปรียบเสมือนการส่งต่อความรู้ให้คนกลุ่มใหม่ๆ ผ่านการใช้การ์ดเกมชุดเดียว” นานาพูดถึงรูปแบบของการ์ดเกมที่ใช้สอนได้อย่างไม่รู้จบ
สำหรับความสำคัญของการ์ดเกมในการเพิ่มความตระหนักรู้เกี่ยวกับความรุนแรงทางเพศและอคติทางเพศ นานาอธิบายว่า มันช่วยให้ผู้เล่นมองเห็นว่าปัญหาเกี่ยวกับเพศเป็นเรื่องใกล้ตัว และมีกรอบความคิดที่ชัดเจนขึ้น ผู้เล่นจะมีคอนเซปต์ในการตอบคำถามเวลาเพื่อนหรือคนใกล้ตัวมาขอคำปรึกษา การให้คำแนะเรื่องสิทธิหรือการยื่นมือเข้าไปช่วยเหลือจะหนักแน่นมากขึ้น
“ความฝันสูงสุดของเราคือ อยากให้เรื่อง Consent กลายเป็นนอร์มของสังคม อยากให้คนในสังคมไม่ต้องมานั่งเถียงกันแล้วว่าข่มขืนคนเมาได้มั้ย ควบคุมบงการชีวิตของคนรักผิดหรือเปล่า พฤติกรรมไหนที่เรียกว่าความรุนแรงหรือล่วงละเมิดทางเพศ ถ้าถึงวันที่คนไทยไม่ต้องมานั่งเล่นการ์ดเกมชุดนี้กันแล้ว เพราะทุกคนเข้าใจว่าประเด็นเหล่านี้คืออะไร เราจะถือว่านั่นคือความสำเร็จของเรา” ผู้ก่อตั้ง Thaiconsent ทิ้งท้าย
ติดตามการ์ดเกม Heart GURU และโปรเจกต์ต่างๆ ของ Thaiconsent ได้ที่ facebook.com/thaiconsent
Writer
Photographer
เจนวิทย์ สุธนะสิริชัย
Graphic Designer
