เวลาพูดถึงพื้นที่ของเด็กทั้งในกรุงเทพฯ และต่างจังหวัด ส่วนใหญ่เรานึกถึงอะไรบ้าง สวนสนุก ร้านของเล่น สนามหญ้ากว้าง ๆ ให้เด็กได้ทำกิจกรรม หรือพื้นที่ทางธุรกิจหรือราชการอย่างสถานีโทรทัศน์ กองทัพ และทำเนียบรัฐบาลที่เปิดต้อนรับเด็กน้อยใน ‘วันเด็ก’
แต่วันอื่นล่ะ วันทั่ว ๆ ไปที่เด็กน้อยต้องใช้ชีวิตตามปกติ และเรียนรู้ที่จะเติบโตในทุก ๆ วัน คือที่ไหนกัน โรงเรียน บ้าน หรือสถานที่ที่เปิดต้อนรับและพร้อมมอบประสบการณ์คู่การเรียนรู้อย่าง ‘พิพิธภัณฑ์เด็ก’
เชื่อว่าหลายคนพอได้ยินคำว่าพิพิธภัณฑ์เด็ก จะต้องนึกถึงพิพิธภัณฑ์เด็กกรุงเทพมหานคร แห่งที่ 1 บริเวณจตุจักรเป็นแน่ เพราะบ้างก็เคยไปทัศนศึกษากับโรงเรียน บ้างก็คงเคยเห็นผ่านตา เพราะล่าสุดรถ BMA Feeder ของ กทม. เพิ่งเปิดเส้นทางใหม่ให้สะดวกกับพ่อแม่ที่พาลูก ๆ ไปเที่ยวมากขึ้น
แต่แท้จริงแล้ว พิพิธภัณฑ์เด็กกรุงเทพมหานครไม่ได้มีแค่ฝั่งจตุจักรเพียงที่เดียว แต่ยังมีพิพิธภัณฑ์เด็กกรุงเทพมหานคร แห่งที่ 2 (ทุ่งครุ) หรือศูนย์การเรียนรู้สำหรับครอบครัวอยู่ด้วย วันนี้คอลัมน์ One day With… ในซีรีส์คอนเทนต์ ‘MUSEUM-IN-SIGHT เพ่งพิศพิพิธภัณฑ์’ จึงอยากชวนทุกคนมาตามติดเบื้องหลังพื้นที่การเรียนรู้สำหรับเด็กและครอบครัวสักหนึ่งวัน
Once Upon a Time
กาลครั้งหนึ่ง มีพิพิธภัณฑ์เด็กฯ อีกแห่งดำรงอยู่
มาถึงที่นี่ทั้งที เราเลยขอตาม ‘พี่จอย-มานัส เส็งขยัน’ หัวหน้าพิพิธภัณฑ์เด็กกรุงเทพมหานคร แห่งที่ 2 (ทุ่งครุ) (บรรณารักษ์ชำนาญการ) ‘พี่ธัช-ธัช ธนวิบูลย์’ ผู้จัดการโครงการพิพิธภัณฑ์เด็กกรุงเทพมหานคร แห่งที่ 2 (ทุ่งครุ) และ ‘พี่แตงหวาน-กนิษฐ์ ธนราศรี’ เจ้าหน้าที่ประชาสัมพันธ์ พิพิธภัณฑ์เด็กกรุงเทพมหานคร แห่งที่ 2 (ทุ่งครุ) ย้อนเวลากลับไปเป็นเด็กเดินสำรวจพิพิธภัณฑ์แห่งนี้กันเสียหน่อย
ทันทีที่ก้าวขึ้นบันไดด้านหน้ามายังตึกของพิพิธภัณฑ์ฯ เราสัมผัสได้ถึงกลิ่นอายและความตั้งใจของพื้นที่นี้ ด้วยการออกแบบตึกและเลย์เอาท์ของพื้นที่ที่เหมาะกับการเรียนรู้ของเด็กหลากหลายวัย ตามด้วยความปลอดภัยที่คู่กันมาอย่างโต๊ะที่มีขอบมน หรือเบาะนุ่มที่ล้มได้ไม่เจ็บ
พี่จอยเล่าให้ฟังว่า พิพิธภัณฑ์แห่งนี้ก่อตั้งขึ้นใน พ.ศ. 2558 หรือเป็นเวลากว่า 10 ปีแล้วที่ที่นี่เปิดต้อนรับเด็ก ๆ ทุกคน จากการสร้างขึ้นตามนโยบายของกรุงเทพมหานครที่ต้องการสนับสนุนการเรียนรู้ของเด็ก ให้เป็นพิพิธภัณฑ์เด็กกรุงเทพมหานครแห่งที่ 2 ต่อจากแห่งแรกที่จตุจักร เพื่อให้บริการประชาชนในฝั่งธนบุรี
แต่นอกเหนือจากการสร้างอีกแห่งเพิ่มขึ้นในทำเลที่ต่างออกไปแล้ว หัวใจสำคัญของที่นี่ยังน่าสนใจด้วยแนวคิดหลักของการเป็น ‘พิพิธภัณฑ์สำหรับครอบครัว’ ที่ไม่ได้จำกัดเฉพาะเด็ก แต่เป็นพื้นที่สำหรับทุกคนในครอบครัว ตั้งแต่เด็กเล็ก เด็กโต ไปจนถึงผู้ปกครอง ให้เข้ามาใช้เวลาร่วมกันและทำกิจกรรมพร้อมกันได้
“พิพิธภัณฑ์เด็กฯ ที่จตุจักรจะค่อนข้างเหมาะกับเด็กเล็กจนถึงเด็กอายุก่อนสิบสองปี แต่ที่นี่เราไม่เพียงอยากให้เด็กได้มาใช้เวลาในพื้นที่นี้ แต่ยังส่งเสริมการใช้เวลาร่วมกันในครอบครัว บางทีพ่อแม่พาเด็กมา เขาได้ช่วยกันทำกิจกรรม ทำเสร็จก็ได้ของกลับบ้าน เด็กชอบผลงาน พ่อแม่ก็ภูมิใจ” พี่จอยเล่า
ไม่เพียงเท่านั้น อีกหนึ่งความแตกต่างที่ทำให้พิพิธภัณฑ์เด็กฯ แตกต่างจากพิพิธภัณฑ์อื่น ๆ ที่ผู้ใหญ่ หรือคนทั่วไปอย่างเราสัมผัสคือ เอกลักษณ์ของการเป็นพิพิธภัณฑ์เด็กที่ต้องเน้นรวบรวมเนื้อหา องค์ความรู้ หรือกิจกรรมที่เหมาะกับเด็กไว้ โดยไม่แบ่งแยกเป็นเรื่องชัดเจน แตกต่างจากพิพิธภัณฑ์ศิลปะ พิพิธภัณฑ์การเงิน ฯลฯ ที่มีเนื้อหาเฉพาะเป็นของตนเอง
เพราะฉะนั้นพื้นที่นี้จึงเปิดกว้างมากในการใช้พื้นที่ ไม่ว่าจะกิจกรรมเล่นของเล่น อ่านหนังสือ พอโตขึ้นมาหน่อยก็มาฝึกฝนอาชีพ ฝึกทำอาหาร หรือใช้ความคิดสร้างสรรค์กับงานศิลปะต่าง ๆ จนเรียกได้ว่า พิพิธภัณฑ์แห่งนี้สามารถเลี้ยงเด็กคนหนึ่งให้เติบโตขึ้นมาได้จริง ๆ
Back Stage
หลังเรื่องเล่าและปราสาท มีคนทำงานซุกซ่อนอยู่
เราใช้เวลาสักพักในการพูดคุยกันอย่างตรงไปตรงมาว่า พิพิธภัณฑ์แห่งนี้อาจไม่ใช่พื้นที่การเรียนรู้ที่ทันสมัยที่สุด หรือมีนิทรรศการน่าสนใจที่สุดในยุคสมัยนี้ แต่ด้วยข้อจำกัดที่พี่จอย และทีมเข้าใจดี พวกเขาจึงตั้งใจพัฒนากิจกรรมเวิร์กชอปต่าง ๆ ให้ดีที่สุด
“เรามีเวิร์กชอปทำอาหาร สอนรำ ระบายสี ประดิษฐ์ของจากสิ่งของเหลือใช้ ซึ่งพูดจริง ๆ ว่าถ้าออกไปทำข้างนอก ตามร้านค้า หรือห้างสรรพสินค้าก็ต้องมีราคาห้าร้อยถึงหนึ่งพันบาท ซึ่งพ่อแม่หลายคนไม่ได้มีรายได้สูง แต่เขาก็อยากให้ลูกได้ทำ เราเลยคิดและสร้างเวิร์กชอปสนุก ๆ ให้พวกเขาเรื่อย ๆ”
พี่จอยเล่าว่า กว่าจะมาเป็นหนึ่งกิจกรรมคู่นิทรรศการไม่ใช่เรื่องง่าย และที่นี่มีเหล่าผู้มีใจรักที่ทำงานให้พิพิธภัณฑ์แห่งนี้พัฒนาขึ้นเรื่อย ๆ กว่า 100 ชีวิต โดยมีชื่อตำแหน่งไม่คุ้นหูแต่น่าสนใจอย่าง ‘นักพัฒนาการเรียนรู้’ ที่พร้อมมอบความรู้และประสบการณ์ดี ๆ ให้กับน้อง ๆ
นักพัฒนาการเรียนรู้มีหน้าที่ออกแบบเวิร์กชอปให้เนื้อหาสอดคล้องกับนิทรรศการ ควบคู่ไปกับความสนใจของเด็ก ๆ ในช่วงนั้น เรียกว่าอะไรที่กำลังไวรัล เป็นกระแสก็จะถูกหยิบยกขึ้นมาดึงดูดความสนใจของเด็ก เพื่อให้พวกเขาได้พัฒนาทักษะต่าง ๆ อย่างรอบด้าน
ขณะเดียวกัน ที่นี่ก็มีการวางแผนงานทั้งในรูปแบบปี คือเตรียมเนื้อหาของทั้งปีไว้ล่วงหน้าว่าในปีนี้จะมีธีม มีเรื่องอะไรบ้างที่อยากให้เด็ก ๆ ได้เรียนรู้ รวมถึงแทรกเรื่องเด่น ประเด็นร้อน สิ่งที่เด็ก ๆ สนใจในช่วงเวลานั้น ๆ เข้ามาด้วย ไม่ว่าจะเป็นเทรนด์ต่าง ๆ ตัวละคร หรือสัตว์ที่เป็นกระแสแบบหมูเด้ง ฯลฯ
Kids-Happy-Land
ในปราสาทหลังนั้น มีดินแดนมหัศจรรย์ให้ไปสำรวจ
ในอาคารที่หนึ่ง หรืออาคารหลัก เมื่อเดินเข้าไปแล้วเราจะได้เจอกับห้องโถงกว้าง ๆ พร้อมด้วยเวทีสำหรับจัดงาน ด้านซ้ายมือเป็นโซน Kids Happy land ที่มีเบาะ อุโมงค์ หรือบันไดของเล่นสำหรับเด็กเล็ก ให้พวกเขามีพื้นที่แยกจากเด็กโต โดยบริเวณนี้มีการทำความสะอาดทุก ๆ 40 นาที อีกทั้งเด็กและผู้ปกครองต้องสวมถุงเท้าเข้าภายในโซ
“เราอยากให้เด็กเล็กมีพื้นที่ของเขา บางเวิร์กชอปเขายังทำไม่ได้ มาที่นี่ก็ต้องมีอะไรสนุก ๆ ให้ทำ พื้นที่ตรงนี้เลยช่วยส่งเสริมพัฒนาการด้านการคลานและการเคลื่อนไหวในที่ปลอดภัย” พี่แตงหวานเล่าเสริม
ถัดไปเป็นโซนห้องสมุดแสนสนุกที่มีหนังสือมากมาย เช่น หนังสือเรียน การ์ตูน และแน่นอนว่าต้องมีกิจกรรมสนุก ๆ จากหนังสือด้วย โดยในวันที่เรามาเป็นกิจกรรม ‘เล่นแสงไฟฉาย’ จากหนังสือชื่อเดียวกัน ที่จะให้เด็ก ๆ ระบายสีภาพแล้วทำกล่องที่ด้านในมีหลอดไฟเล็ก ๆ ติดอยู่ เพื่อส่องดูสีที่เกิดขึ้นบนภาพ กิจกรรมนี้จะช่วยสอนเรื่องแสงและเงา ทำให้เด็ก ๆ ไม่กลัวความมืดอีกต่อไป
เดินต่อมาด้านขวามือเป็นโต๊ะกิจกรรมนันทนาการที่จะผลัดเปลี่ยนหมุนเวียนกันไปในแต่ละเดือน โดยเดือนนี้เป็นกิจกรรม Sudoku ที่มีหลากหลายระดับทั้งแบบเริ่มต้นของเด็กเล็ก และแบบยากขึ้นมาหน่อยของเด็กโต
ด้านนอกของชั้นหนึ่ง มีสวนน้ำซึ่งเป็นอีกหนึ่งไฮไลท์สำคัญของที่นี่ ซึ่งพี่จอยเล่าถึงประสบการณ์ของพ่อแม่และเด็กที่เคยมาเยี่ยมเยียน หลายเสียงบอกตรงกันว่าสวนน้ำที่นี่น่าประทับใจมาก ด้วยสไลเดอร์ บันได และเครื่องเล่นพร้อมให้บริการคู่ความปลอดภัยที่มีพี่ ๆ คอยดูแลอยู่เป็นประจำ
“เมื่อก่อนบริเวณสวนน้ำเป็นพื้นที่กลางแจ้งให้เด็ก ๆ เล่นกิจกรรม แต่เราก็เล็งเห็นว่ากิจกรรมกลางแจ้งไม่ค่อยเหมาะ บางทีก็เกิดอุบัติเหตุขึ้นง่าย ปี 2566 เลยเริ่มปรับปรุงให้เป็นสวนน้ำ เพราะยังไม่เคยเห็นพิพิธภัณฑ์ไหนในกรุงเทพฯ ที่มีสวนน้ำลักษณะนี้ ก่อนเปิดให้บริการในปี 2567 ที่ผ่านมา” พี่จอยเล่าเสริม
Head, shoulders, knees and toes
เคลื่อนไหวให้ครบทุกส่วน ฝึกเตรียมตัวก่อนออกไปใช้ชีวิต
ก้าวเท้าขึ้นบันไดวนมาสู่ชั้นสอง เราจะได้เจอกับนิทรรศการร่างกายของฉัน ที่บอกเล่าให้เด็ก ๆ เข้าใจถึงร่างกายของตัวเขาเอง อวัยวะต่าง ๆ ที่เขามีใช้ทำอะไรได้บ้าง และประสาทสัมผัสทั้ง 5 ประกอบด้วยอะไร ในชั้นนี้เองจึงมีเวิร์กชอปน่ารัก ๆ แบบการให้น้อง ๆ ลองทำอาหาร โดยเมนูจะเปลี่ยนไปตามแต่ละเดือน ซึ่งการคิดหนึ่งเมนูขึ้นมาก็ไม่ได้คิดขึ้นมาลอย ๆ แต่คิดขึ้นบนฐานความชอบของเด็ก ควบคู่ไปกับสิ่งที่เขาอยากเรียนรู้
กิจกรรมนี้อนุญาตให้เฉพาะเด็กอายุ 7 ปีขึ้นไป ได้ลองผัดข้าวจริง ๆ พร้อมให้ความรู้ ตั้งแต่ที่มาของเมนูว่า ข้าวผัดรถไฟเป็นเมนูที่ขายบนรถไฟ เพราะสมัยก่อนคนเดินทางด้วยรถไฟเป็นหลัก และต้องนั่งเป็นระยะเวลานานจึงต้องมีอาหารขาย
“เราจะให้น้อง ๆ ได้รู้จักกับวัตถุดิบ อันนี้ไก่สับนะ อันนี้หอมหัวใหญ่ เวลาหั่นจะต้องทำยังไงให้ไม่แสบตา ส่วนอันนี้ข้าว เราต้องใช้ข้าวค้างคืนหรือข้าวที่เย็นแล้ว เพราะถ้าใช้ข้าวหุงสุกใหม่ ข้าวจะเละได้ น้อง ๆ ก็จะได้เรียนรู้ทั้งเรื่องวัตถุดิบ วิธีการทำอาหาร และเกร็ดเล็กเกร็ดน้อยในเมนูนั้น ๆ” พี่นักพัฒนาการเรียนรู้อธิบายให้ฟัง
นอกจากความสนุกสนานที่เด็ก ๆ ได้รับจากกิจกรรมนี้แล้ว อีกหนึ่งสิ่งที่แทรกไว้ซึ่งพ่อแม่เป็นคนเล่าให้ฟังก็คือ น้อง ๆ มักทานอาหารหมดจาน โดยเฉพาะวัตถุดิบบางอย่างที่ปกติเขาไม่ทานเลย เช่น หอมใหญ่ ผักต่าง ๆ ก็ทานจนหมดเกลี้ยงเพราะเขาเป็นคนทำด้วยตนเอง
ไม่เพียงแต่กิจกรรมทำอาหารที่ดึงดูดความสนใจ และทำให้เด็ก ๆ ได้ลงมือทำจริง ๆ อีกหนึ่งเวิร์กชอปที่น่าสนใจไม่แพ้กันคือ เวิร์กชอปศิลปะ ที่มีทั้งกิจกรรมระบายสี ซึ่งเราได้เห็นว่าทางพิพิธภัณฑ์ฯ ไม่ได้เตรียมแค่กระดาษกับสีไว้เท่านั้น แต่ยังแอบแทรกกิมมิคต่าง ๆ ที่เด็กชอบ ทั้งมีมต่าง ๆ ในแอปพลิเคชันดังอย่างบัลเลรินา คาปูชินา และตัวอื่น ๆ อีกมากมาย
หรืองานศิลปะกลุ่มอื่น ๆ ทั้งงานตัดกระดาษ พับ ประดิษฐ์ ไปจนถึงทำเทียนรูปเยลลีที่ส่งกลิ่นหอมเหมือนของจริง ทั้งหมดก็เพื่อเชื่อมโยงเข้าหาตัวนิทรรศการที่สอนให้เด็ก ๆ รู้จักประสาทสัมผัสของตนเอง โดยบางกิจกรรมอนุญาตให้ผู้ปกครองมีส่วนร่วมได้เพื่อเป็นส่วนหนึ่งในการใช้เวลาร่วมกันของครอบครัว
The Land Before Time
เรียนรู้ว่าโลกนี้มีอดีต ดินแดนอื่น และสิ่งที่เคยมีชีวิต
หลังจากได้เรียนรู้เรื่องร่างกายและประสาทสัมผัสของตนเองแล้ว ก็ถึงเวลาย้อนดูวิวัฒนาการของโลกและความแตกต่างของชาติพันธุ์กันบ้าง โดยที่ชั้นสามนี้จะมีสามนิทรรศการหลัก ได้แก่ วิกฤตโลก ทำไมไดโนเสาร์ถึงสูญพันธุ์ และความแตกต่างของชาติพันธุ์
“โซนไดโนเสาร์นี่เรียกว่าไฮไลท์เลย เพราะเด็ก ๆ ชอบมาก เขาจะถามตลอดว่าอันนี้ตัวอะไรครับ ตัวนี้ชื่ออะไรคะ พี่ ๆ ที่นี่เลยต้องจำชื่อทุกตัว ต้องเล่าได้หมดว่าตัวนี้ทีเร็กซ์นะ ตัวนี้อีโอแรพเตอร์ถูกพบในประเทศอาร์เจนตินา เป็นไดโนเสาร์กินเนื้อที่เก่าแก่ที่สุด” พี่แตงหวานอธิบาย
นอกจากนั้น ชั้นสามก็มีโซนวิวัฒนาการและวัฒนธรรมมนุษย์ ที่เกี่ยวกับวิวัฒนาการของมนุษย์ การแต่งกายในยุคต่าง ๆ ลักษณะของชาติพันธุ์ทั่วโลก และภูมิศาสตร์โลก ให้เห็นว่าบนโลกเรามีคนหลากหลายแบบที่ทั้งเหมือนและต่างกับเรา
เวิร์กชอปของชั้นนี้จึงเป็นกิจกรรมวิทยาศาสตร์ที่จะผลัดเปลี่ยนไปในแต่ละเดือนเช่นกัน โดยของเดือนนี้ (กรกฎาคม) เป็นเรื่องของภูเขาไฟระเบิด ที่เชื่อมโยงกับทฤษฎีการสูญพันธุ์ของไดโนเสาร์ เด็ก ๆ จะได้ปั้นดินน้ำมันเป็นรูปภูเขาไฟและทำการทดลองจำลองการระเบิดโดยใช้เบกกิ้งโซดา แถมเมื่อทำการทดลองเสร็จแล้วจะได้ภูเขาไฟที่ปั้นเองกลับบ้านเป็นของที่ระลึกอีกด้วย
The Lego Land
ก่อร่างสร้างพื้นที่ในจินตนาการของตัวเอง
จากชั้นสามของอาคารที่หนึ่ง เราเดินลัดทางประตูเชื่อมมายังอาคารที่สอง ชั้นที่สาม ซึ่งมีห้องน่ารัก ๆ แบบ Lego Land อยู่ ที่นี่มีทั้งโซนเลโก้อันเล็กธรรมดา และเลโก้อันใหญ่ที่สามารถนำมาต่อเป็นบ้าน ต้นไม้ หรืออะไรก็ได้ตามแต่จินตนาการของพวกเขา
“เราจะบอกข้อตกลงก่อนเล่นว่าต้องต่อสูงไม่เกินแปดชั้นนะ ไม่โยนเลโก้ ไม่ผลักเลโก้ ส่วนที่เหลือเราอนุญาตให้เขาเล่นยังไงก็ได้ อยากต่อแบบไหน อยากเติมอะไร เราอยากให้เขาได้ใช้จินตนาการของเขามากที่สุด ไม่มีกรอบในการเล่น เป็นพื้นที่ Free Play ของเด็ก ๆ” พี่จอยและพี่แตงหวานเล่า
Next Station is
ขึ้นรถไฟฟ้าโดยสารไปทำความดีต่อที่เมืองอื่น
สถานีต่อไป สถานีครุใน
ลงมาต่อกันที่ชั้นสองของอาคารที่สอง เราจะได้พบกับการจำลองสถานีรถไฟฟ้า MRT ขนาดใหญ่ที่มีทั้งตู้ขายตั๋ว ทางเข้า MRT และตู้โดยสารรถไฟฟ้าเสมือนจริง
ทั้งหมดนี้เป็นการจำลองรถไฟฟ้าสายสีม่วง สายฉลองรัชธรรมที่กำลังก่อสร้างอยู่นั่นเอง นอกจากเป็นการเปิดโอกาสให้น้อง ๆ ได้ลองนั่งรถไฟฟ้า MRT แล้ว นิทรรศการนี้ยังบอกวิธีขึ้นรถไฟฟ้าและมารยาทบนรถไฟฟ้าอีกด้วย เช่น ห้ามนำอาหารและเครื่องดื่มขึ้นมาทาน ที่นั่งตรงนี้เป็นของผู้สูงอายุ ผู้พิการ สตรีมีครรภ์ และพระภิกษุ รวมถึงกฎการใช้รถไฟฟ้า เช่น ห้ามนำสัตว์เลี้ยงเข้ามายังสถานีรถไฟฟ้ารวมถึงภายในตู้โดยสารรถไฟฟ้าด้วย ยกเว้นสุนัขตำรวจ และสุนัขนำทางเท่านั้น
ถัดมาเป็นโซน Eco Life ที่จะสอนเด็ก ๆ เรื่องการแยกขยะ ปริมาณขยะในโลก ขยะใต้ทะเล รวมถึงการนำสิ่งของเหลือใช้มาปรับให้ใช้งานได้ จากหลัก 3R ทั้ง Reuse Reduce และ Recycle
“ด้วยนิทรรศการที่เป็นเรื่องของขยะและอุโมงค์ขยะต่าง ๆ เราเลยจัดกิจกรรมเป็นเรื่องของ DIY ที่ให้เด็ก ๆ ประดิษฐ์สิ่งของจากของเหลือใช้ เช่น บางเดือนเราจะให้น้อง ๆ เตรียมสิ่งของเหลือใช้จากที่บ้านมา เป็นไม้ไอศกรีมบ้าง กล่องกระดาษบ้าง กล่องนมบ้าง แล้วนำมาช่วยกันประดิษฐ์เป็นของให้ใช้ต่อได้”
Bang Mot Tangerine Orchard
ลิ้มลองรสชาติในสวนส้มที่ไม่ลับ
ขอต้อนรับทุกคนสู่สวนส้มบางมด
คงจะจริงอย่างที่เขาว่า หากพื้นที่หนึ่งถูกละเลยประวัติศาสตร์และรากเหง้าไปคงเป็นพื้นที่ที่เหี่ยวเฉาน่าดู พิพิธภัณฑ์แห่งนี้ที่สร้างขึ้นในย่านบางมดก็เช่นกัน ด้วยเดิมทีที่นี่เป็นพื้นที่เกษตรกรรมขนาดใหญ่ในเมืองหลวง จากดินตะกอนแม่น้ำเจ้าพระยาที่พัดมาทำให้ทำการเพาะปลูกได้ดี โดยเฉพาะส้มบางมดที่หลายคนรู้จักกัน
“ส้มบางมดมีเอกลักษณ์มาก มันจะไม่ใช่สีส้มแปร๊ด แต่จะสีส้มอมน้ำตาล แต่รสชาติหวาน อร่อย” พี่แตงหวานอธิบายจากตัวอย่างผลส้ม
แต่ปัจจุบันพื้นที่นี้พัฒนาขึ้นอย่างต่อเนื่อง จากพื้นที่การเกษตรสู่อสังหาริมทรัพย์ ที่อยู่อาศัย มหาวิทยาลัย ไปจนถึงพิพิธภัณฑ์อย่างที่นี่ด้วยเช่นกัน
ถึงแม้พื้นที่จะแปรเปลี่ยนไปแล้ว พิพิธภัณฑ์เด็กแห่งนี้ยังขอใช้พื้นที่อาคารสอง ชั้นหนึ่ง เปิดเป็นสวนส้มบางมดจำลอง ที่มีทั้งบ้านเรือนไทยในอดีต ต้นส้มขนาดใหญ่ และเนินจำลองที่ใช้ในการเพาะปลูกในอดีตของนายเสม เกษตรชาวบางมดคนแรกที่นำพันธุ์ส้มดังกล่าวเข้ามา
“เราอยากให้เด็ก ๆ รู้จักประวัติของพื้นที่ เพราะตอนนี้ส้มบางมดเหลือแค่ชื่อแล้ว สวนส่วนใหญ่ย้ายไปปลูกที่ทุ่งรังสิตแทน เพราะจะปลูกส้มได้ต้องใช้น้ำที่ดี แต่เมื่อ พ.ศ. 2485 และ พ.ศ. 2534 เราเจอเหตุการณ์น้ำท่วมใหญ่ ทำให้ต้นส้มบางมดตายเกือบหมด” พี่แตงหวานอธิบาย
ในพื้นที่ชั้นหนึ่งนี้ยังมีโซนกิจกรรมศิลปะการแสดง ที่ให้เด็ก ๆ ได้แต่งตัวเปลี่ยนไปตามกิจกรรมแต่ละเดือน โดยเดือนนี้เป็นธีมเรื่องอาชีพ ที่จะให้น้อง ๆ ลองแต่งตัวตามอาชีพในฝัน บางเดือนจะมีสอนนาฏศิลป์ ทำให้เด็ก ๆ ได้เรียนรู้วัฒนธรรมที่แตกต่างกันออกไป
รวมถึงโซน Supermarket ที่มีผัก ผลไม้ นม เครื่องดื่มให้เด็ก ๆ ได้ชอปปิงและเล่นตามใจชอบ ไม่มีการขีดกั้นจินตนาการ หรือบังคับว่าต้องเล่นอย่างไรบ้าง
“บริเวณนี้เด็ก ๆ สามารถมาเล่นกับผู้ปกครองได้ ให้เขาฝึกซื้อของด้วยตัวเอง หยิบตะกร้า รถเข็นตรงนี้แล้วก็เลือกผัก ผลไม้ หรือบางทีตอนเย็นวันธรรมดาก็จะมีน้อง ๆ นักเรียนโรงเรียนในละแวกแวะเข้ามาเล่นก่อนเวลาที่พิพิธภัณฑ์ฯ จะปิดด้วย” พี่แตงหวานเล่าถึงโซน Supermarket ที่ทำเอาเรานึกถึงวัยเด็กตอนเล่นขายของ
To Be Continued
นิทานยังไม่จบ โปรดติดตามตอนต่อไป
อ่านมาจนถึงตอนนี้ คำถามแรกที่คงผุดขึ้นมาในหัวของหลายคนคือ ค่าเข้าชมของที่นี่คงแพงมาก ๆ หรือแต่ละกิจกรรมก็คงมีค่าใช้จ่ายที่ต้องจ่ายเพิ่มแน่นอน
“อันนี้เป็นคำถามที่พบบ่อยที่สุดเลยคือ ที่นี่เสียค่าใช้จ่ายหรือไม่ ซึ่งขอยืนยันว่าการเข้าชมและร่วมกิจกรรมทั้งหมดฟรี ไม่มีค่าใช้จ่ายใด ๆ ทั้งสิ้น เพราะเป็นบริการสาธารณะของ กทม. อยากย้ำให้ทุกคนฟังอีกครั้งว่า ฟรี” พี่จอยพูดพลางหัวเราะ เพราะเป็นคำถามที่คนเข้าใจผิดมากที่สุด และมีคนโทร.มาถามอยู่ตลอด
หลังเดินชมทั้งเบื้องหน้าและเบื้องหลังมาทั้งวัน ที่นี่ชวนย้อนความทรงจำและกลิ่นอายความเป็นเด็กได้อย่างน่าเหลือเชื่อ เราได้ยินพี่จอยพูดซ้ำ ๆ ว่าอยากปรับปรุงให้ที่นี่ทันสมัยมากขึ้น อยากเสริมเทคโนโลยีต่าง ๆ เข้ามาช่วยให้ตัวนิทรรศการน่าสนใจ ไม่ว่าจะหน้าจอ Touchscreen AR VR ที่เด็ก ๆ ยุคปัจจุบันชอบ ซึ่งพอได้ยินแบบนั้นก็ทำให้เห็นความหวังของพิพิธภัณฑ์นี้ที่จะค่อย ๆ เติบโตไปตามยุคสมัย และอยู่คู่กับเด็กทุกยุคไปได้เรื่อย ๆ
เชื่อว่าในช่วงเวลากว่าสิบปีของพิพิธภัณฑ์เด็กกรุงเทพมหานคร แห่งที่ 2 (ทุ่งครุ) คงมีหลายคนเคยไปมาแล้วบ้าง แต่ด้วยพื้นที่ทุ่งครุที่ฟังแค่ชื่อก็อาจจะรู้สึกว่าไกล จึงอาจเป็นอุปสรรคที่ทำให้คุณพ่อ คุณแม่ หรือหลายคนยังมองข้ามที่นี่ไป
อย่างไรก็ตาม เราและทีมงานทุกคนในพิพิธภัณฑ์ฯ อยากเชิญชวนให้ทุกคนใช้เวลาสักหนึ่งวันมาเปิดประสบการณ์ใหม่ในการเดินพิพิธภัณฑ์แห่งนี้ ไม่ว่าจะอายุเท่าไหร่ วัยใดก็สนุกได้ เพราะพี่ ๆ ทุกคนที่นี่พร้อมต้อนรับด้วยรอยยิ้มและมิตรไมตรี เชื่อว่าทั้งเด็กและผู้ใหญ่จะเดินออกจากพิพิธภัณฑ์นี้ด้วยสีหน้ายิ้มแย้มไม่ต่างจากเราแน่นอน
‘MUSEUM-IN-SIGHT เพ่งพิศพิพิธภัณฑ์’ คือซีรีส์บทสัมภาษณ์ในคอลัมน์ One Day With… จาก Urban Creature ที่จะพาไปสำรวจพิพิธภัณฑ์ที่ได้รับรางวัล Museum STAR ว่า กว่าจะมาเป็นแหล่งเรียนรู้ติดดาวให้เราเข้าชม มีอินไซต์อะไรที่คนเข้าชมอย่างเราๆ ไม่เคยเห็นมาก่อนบ้าง
Writer
ปณิตา พิชิตหฤทัย
Graphic Designer
