นี่ไม่ใช่คุกแล้ว แทบจะเป็นบ้านหลังหนึ่งแล้ว! เมื่อ Schmidt Hammer Lassen (SHL) บริษัทสถาปัตยกรรมนานาชาติ ออกแบบ ‘Anstalten’ เรือนจำแห่งใหม่ที่มีความปลอดภัยสูงสุดในเกาะกรีนแลนด์ ออกแบบให้เหมือนหมู่บ้านขนาดย่อมประมาณ 8,000 ตารางเมตรที่รองรับนักโทษได้ 76 คน (ทั้งชายและหญิง)
โดยแต่ละคนจะได้ห้องขนาด 12 ตารางเมตร และภายในห้องประกอบไปด้วยเตียง โต๊ะเก้าอี้สำหรับทำงาน ห้องน้ำส่วนตัว ซึ่งแบ่งเป็นห้องขังระบบปิด 40 ห้อง ห้องขังระบบเปิด 36 ห้อง แถมยังมีบริเวณส่วนกลางสำหรับนั่งเล่น พื้นที่ครัวสำหรับทำอาหาร และโต๊ะกินข้าวร่วมกับผู้ต้องขังคนอื่นๆ ซึ่งเหล่าผู้คุมจะคอยเฝ้าสังเกตการณ์ผ่านกล้องวงจรปิด แต่ปกติแล้ว พวกเขามักใช้เวลากับนักโทษและทำหน้าที่เป็นที่ปรึกษามากกว่าผู้คุม
นอกจากนี้ นักโทษทุกคนต้องซักเสื้อผ้าของตัวเอง ซื้ออาหารจากร้านขายของชำภายในเรือนจำ หรือเตรียมอาหารเอง เพื่อฝึกให้มีความรับผิดชอบ รวมไปถึงการมอบความเป็นส่วนตัวของผู้ต้องขัง โดยพวกเขาสามารถปิดม่านหน้าต่างของตัวเอง หรือล็อกประตูจากด้านในได้ ถึงแม้เจ้าหน้าที่จะสามารถเข้าไปพื้นที่ใดก็ได้หากมีความจำเป็น ซึ่งการเคารพความเป็นส่วนตัวของผู้ต้องขังจะช่วยกระตุ้นให้พวกเขามีความรับผิดชอบมากขึ้น และรู้สึกเป็นส่วนหนึ่งกับผู้ต้องขังคนอื่นๆ มากขึ้น
ส่วนบริเวณอื่นๆ ภายในอาคาร Anstalten แน่นอนว่าครบครันเรื่อง Facility ชนิดที่เราเองต้องอิจฉา เพราะมีตั้งแต่ห้องสมุด ห้องทำงาน ลานกีฬา ไปจนถึงห้องสวดมนต์ การออกแบบสเปซจะเชื่อมระหว่าง ‘คุก’ กับ ‘ธรรมชาติ’ เข้าด้วยกัน ด้วยหน้าต่างลามิเนตบานใหญ่ครอบคลุมพื้นที่ส่วนกลางเกือบทั้งหมด ทำให้ผู้ต้องขังมองเห็นทะเลแบบพาโนราม่าและทำให้ใช้ธรรมชาติเยียวยาความตึงเครียดจากการอยู่ในเรือนจำได้
ส่วนอาคารรอบๆ สถาปนิกออกแบบเป็นที่พักของเจ้าหน้าที่ ที่พักนักโทษที่ใกล้ปล่อยตัว หรือนักโทษที่ต้องเข้า-ออกเมืองเพื่อไปโรงเรียน และยังมีที่พักค้างคืนสำหรับครอบครัวหรือญาติผู้ต้องขัง เพราะชาวกรีนแลนด์ส่วนใหญ่จะใช้ชีวิตอยู่ในเดนมาร์กมากกว่า ทำให้การมาเยี่ยมแต่ละครั้งมีค่าใช้จ่ายสูง
หลังจากฟังกิจวัตรข้างต้นแล้ว แทบไม่ต่างอะไรกับการอยู่บ้านหรืออยู่หอพักเลยสักนิด นั่นเป็นเพราะระบบเรือนจำประเทศแถบสแกนดิเนเวียให้ความสำคัญเรื่องมนุษยธรรม อย่างประเทศเดนมาร์กเชื่อในคำว่า ‘Good Release’ ซึ่งเปลี่ยนแนวคิดการจองจำผู้กระทำผิดให้เป็นการเตรียมนักโทษให้สามารถกลับไปใช้ชีวิตในสังคมได้ตามปกติหลังจากถูกปล่อยตัว ภายในเรือนจำจึงมีตั้งแต่การฝึกทักษะด้านอาชีพ เพิ่มทักษะชีวิต และมอบการศึกษาจนได้ใบปริญญา ซึ่งการมอบสภาพแวดล้อมและปฏิบัติกับผู้ต้องขังอย่างมีมนุษยธรรมเป็นปัจจัยสำคัญที่ช่วยลดปัญหาสุขภาพจิต เปลี่ยนพฤติกรรม และช่วยเยียวยาไม่ให้พวกเขากลับไปกระทำความผิดซ้ำอีก
พื้นผิวอาคารด้านนอกใช้เป็นเหล็ก ‘Corten Steel’ หรือ ‘Weathering Steel’ เป็นเหล็กที่มีความคงทนต่อทุกสภาพอากาศ ซึ่งสีส้มที่ปรากฏบนเหล็กไม่ใช่สนิม แต่เกิดจากกระบวนการ Passive Oxide คือสร้างสารเคลือบผิวเพื่อป้องกันเนื้อเหล็กไม่ให้ถูกกัดกร่อน
ทิวทัศน์ด้านนอกอาคารห้อมล้อมไปด้วยธรรมชาติ ทำให้ SHL ทำทางเดินเชื่อมระหว่างโซนที่พักอาศัยของผู้ต้องขัง กับห้องกิจกรรมต่างๆ ของอาคารด้วยกระจกเป็นส่วนใหญ่ เพื่อช่วยให้ผู้ต้องขังรีแลกซ์ร่างกายและจิตใจได้ โดยกระจกทุกบานเป็นลามิเนตมีความแข็งแรงและความปลอดภัยสูง แม้แต่กระสุนยังยิงไม่เข้า ดังนั้นไม่ต้องห่วงว่าผู้ต้องขังจะทุบกระจกแล้วหลบหนีไป
ห้องสวดมนต์ของ Anstalten ได้ศิลปิน Julie Edel Hardenberg มาออกแบบลวดลายบนผนังเป็นเกล็ดหิมะ โดยทำมาจากลูกแก้วและลูกปัดสีขาวที่มีแรงบันดาลใจมาจากเครื่องแต่งกายประจำชาติ
SHL ออกแบบให้รูปร่างอาคารเรือนจำ Anstalten เป็นไปตามทรงธรรมชาติของแนวหิน เพราะตั้งอยู่ริมชายทะเลของ ‘Nuuk’ (นุก) เมืองหลวงของกรีนแลนด์ ซึ่งมีสภาพแวดล้อมสวยงามและมีเอกลักษณ์เฉพาะตัว
Sources :
Corten | https://www.corten.com/what-is-corten-steel.html
Dezeen | https://bit.ly/2TQLzV2
Schmidt Hammer Lassen | https://bit.ly/3yitpKU
Trendhunter | https://bit.ly/3jcctzk
Writer
