อากาศที่ร้อนจนเราหงุดหงิด เดือดปุดๆ ดั่งลาวาที่พร้อมปะทุ กระตุ้นฮอร์โมนความเครียดให้ออกมา นำไปสู่อารมณ์ที่ไม่น่าพอใจต่างๆ เช่น รู้สึกรำคาญทุกอย่างไปหมด เหนื่อยล้าเหมือนไม่เคยได้พักอย่างเต็มที่ อ่อนไหวง่ายกว่าเดิม โกรธง่าย หมดความอดทน และโอกาสที่เพิ่มสูงขึ้นของความรุนแรงในความสัมพันธ์ ไม่ว่าจะเป็นทางจิตใจ วาจา หรือร่างกาย
ในงานวิจัยที่ Psych Central ได้รวบรวมมาบอกว่า ‘Heat (and extreme rain) brings out the worst in people.’ นั่นคือ ไม่ใช่แค่อากาศที่ ‘ร้อน’ มากๆ เท่านั้นที่ทำให้ผู้คนแสดงด้านแย่ที่สุดของตัวเองออกมา แต่ในอากาศที่มีฝนตกอย่างหนักด้วยเหมือนกัน
คีย์เวิร์ดสำคัญดูจะอยู่ที่ ‘ความสุดโต่ง’ หรือความ Extreme ของสภาพอากาศข้างนอก ที่จะดึงเอาอารมณ์ข้างในที่สุดโต่งหรือผิดแปลกออกไปจากอารมณ์ส่วนใหญ่ในช่วงเวลาปกติของเราออกมา
คอลัมน์ Mental Help ประจำเดือนนี้ ผู้เขียนเลยขอเขียนบทความนี้เป็นคู่มือฉบับย่อ เพื่อเป็นฮาวทูช่วยดักจับอารมณ์ที่ร้อนระอุ และเปลี่ยนให้ไม่กลายเป็นพฤติกรรมที่เราอาจเสียใจในอนาคต
หัดไม่มองอะไรเป็นขาว-ดำ เมื่อรำคาญคนรอบตัวไปเรื่อยอย่างไม่มีเหตุผล
อากาศร้อนทำให้ความสามารถในการคัดกรองพฤติกรรมที่แสดงออกไปลดน้อยลงอย่างน่าตกใจ ซึ่งหนึ่งในอารมณ์ไม่พึงประสงค์คือ ความโกรธที่เกิดจากอคติเป็นทุนเดิม เช่น ฉันไม่ชอบคนนี้อยู่แล้ว ไม่ว่าเขาจะพูดอะไรฉันก็รำคาญไปหมด หรือสภาพอากาศทำฉันหงุดหงิด ใครจะพูดอะไรก็ไม่เข้าหูเสมอ
นอกจากการฝึก ‘Pause’ หรือหยุดพักก่อนจะตัดสินใจสื่อสารอะไรออกไปแล้ว การฝึกเตือนตัวเองอยู่เสมอว่า โลกเรามักไม่มีอะไรขาวล้วน ดำล้วน หมั่นใช้ ‘ความสงสัย’ ใส่เข้าไปในกระบวนการสื่อสารแทน ‘การรีบตัดสิน’
ด้วยอากาศที่ร้อน มักทำให้คนเผลอมองอีกฝ่ายแย่กว่าความเป็นจริง ก่อนจะโต้ตอบ ควรพิจารณาตัวเองก่อนว่า สิ่งที่เราเจออยู่หรือเรื่องที่เขากำลังบอกเรามันแย่อย่างที่รีบเชื่อไหมนะ เพราะอารมณ์จะเบาขึ้นได้หากเรามองด้วยใจเป็นกลาง มองด้วยความพยายามอยากเข้าใจความจริง ไม่ใช่ความพยายามอยากทำสิ่งที่เกิดขึ้นให้เป็นเหมือนที่เราคิด
และเราไม่จำเป็นต้องรอให้รู้สึกว่าเขา ‘ขาวล้วน’ หรือไม่มีที่ติเลยก่อน ถึงจะยอมรับและปล่อยใจตัวเองให้สงบสุขได้ เพราะการคาดหวังให้อีกฝ่ายทำทุกอย่างให้ถูกใจเราเสมอ จะกลายเป็นภาระของทั้งคู่ในความสัมพันธ์
สิ่งนี้ไม่ได้เป็นแค่การช่วยรักษาความสัมพันธ์ของเราและคนที่สื่อสารด้วยเท่านั้น แต่ยังเป็นการรักษาใจเราเหมือนกัน การตั้งแง่มองทุกอย่างแย่ไว้ก่อนไม่ได้ทำให้เรารู้สึกปลอดภัยมากขึ้นหรอก เพราะจิตใจเราเองจะเหนื่อยล้า และเพิ่มความกังวลเปล่าๆ
ทบทวนกับตัวเองว่า เราเก็บกดความรู้สึกไหนมานานเกินไปไหม ก่อนจะระเบิดอารมณ์รุนแรงออกมา
ความร้อนของอากาศดูจะกลายเป็นใบเบิกทางชั้นดีให้ได้ระเบิดอารมณ์ออกมาแรงๆ แต่แทบทุกอารมณ์ยักษ์ใหญ่ที่ว่านั้นล้วนเกิดจากอารมณ์เล็กๆ น้อยๆ ที่เจ้าตัวเคยคิดว่าไม่สำคัญมากพอที่จะต้องทำความเข้าใจ จนเผลอฝังมันเอาไว้หรือรู้สึกงี่เง่าเกินกว่าจะต้องสร้างเป็นบทสนทนากับอีกฝ่าย
ความจริงคือ หลายเรื่องที่เราคิดว่างี่เง่า ล้วนมีรอยแผลบางอย่างซ่อนอยู่ อาจเป็นความน้อยใจ ความเหงา ความรู้สึกไม่มีใครเห็นค่า หรือความกลัวที่จะถูกลืม ฯลฯ
ลองค่อยๆ ใช้ความกล้าสื่อสารกับอีกฝ่ายผ่านความรู้สึกไม่ปลอดภัยในใจ เพราะนั่นคือต้นตอของความอึดอัดฝังลึกนี้ และเขาก็ควรได้รับฟังสิ่งที่อยู่ในใจเรา จะได้ไม่ต้องระเบิดอารมณ์เป็นพลังงานทำลายล้างออกมา เพราะแผลในความสัมพันธ์นั้นใหญ่และใช้เวลาในการรักษายาวนานกว่าแน่นอน
ถ้ายิ่งใกล้ ยิ่งเผลอทำร้ายความรู้สึกอีกฝั่งได้ง่าย ลองบันทึกความทรงจำด้วยการกระทำที่น่าประทับใจ
เมื่อโมโหจนสติแทบหลุด คนที่เรามักเลือกระบายอารมณ์ใส่คือคนที่เรารู้สึกว่าเขาด้อยกว่าเรา หนึ่งในนั้นคือทางสถานะ เช่น เจ้านายระบายใส่ลูกน้อง จากนั้นลูกน้องที่จิตใจห่อเหี่ยวก็กลับบ้านมาระบายใส่คนในครอบครัว
‘คนใกล้ตัว’ โดยเฉพาะคนที่เราสนิทและผูกพันมากๆ มักเผลอกลายเป็นสนามอารมณ์ของเรา ด้วยความเชื่อที่สบายใจลึกๆ ว่า ยังไงเขาก็จะรักเรา
แต่สิ่งที่เกิดขึ้นคือความรู้สึกผิดหวังในตัวเอง และรู้สึกผิดกับคนที่รัก เนื่องจากทำให้พวกเขาเสียใจเพราะการระเบิดอารมณ์ออกมาของเราเพียงไม่กี่นาที
สิ่งที่อยากแนะนำให้ทำบ่อยๆ คือการหมั่นสร้างพฤติกรรมบวกๆ และซึมซับจนจำรางวัลทางใจจากสิ่งนั้น หรือที่เรียกว่า Positive Reinforcement
เมื่อไหร่ที่สถานการณ์เดินทางมาใกล้ถึงจุดที่เราจะระเบิดอารมณ์ จับตัวเองให้ทัน รู้ตัวเองว่ามีทางแยกในการสื่อสารเสมอ ตั้งใจเลือกการกระทำที่เรารู้สึกถึงความสุขในการทำมัน และที่สำคัญที่สุดคือ ซึมซับความรู้สึกดีจากการทำสิ่งนั้นและพลังงานดีๆ จากอีกฝ่ายกลับมาใส่ใจ
หากทำบ่อยๆ ร่างกายที่มักคิดไม่ทันว่าจะรับมืออารมณ์ร้อนของตัวเองอย่างไร ก็จะพอจดจำได้ว่าเคยเลือกส่งถ้อยคำหรือการกระทำที่เย็นออกมาแทนสิ่งที่ร้อน และความสวยงามของการรักษาน้ำใจกันนั้นช่างให้ผลลัพธ์ที่ดี จิตใจจะได้จำอะไรดีๆ แทนสิ่งแย่ๆ
ต่อไปก็มีโอกาสยากขึ้นแล้วที่จะระบายอารมณ์ร้อนฉ่าใส่กันโดยไม่ทันตั้งตัว
อากาศร้อนส่งผลกระทบต่ออารมณ์ซึ่งจะนำไปสู่พฤติกรรมของเราอยู่แล้ว แต่ในรีเสิร์ชก็ย้ำว่า ‘มันไม่ได้เป็นผลกระทบหลัก’ นั่นหมายถึง อากาศที่ร้อนตอนนี้ของเมืองไทยที่หลายคนเอาไปเปรียบเทียบเล่นๆ กับนรกนั้น ไม่ได้มีพลังมากพอที่จะควบคุมหรือเปลี่ยนให้เรากลายเป็นคนวู่วามหรือโยนความเดือดใส่คนอื่นได้โดยชอบธรรม
จงมีสติ ควบคุมการกระทำของตัวเองเสมอ และอ่อนโยนกับตัวเอง เพราะอากาศที่ร้อนก็สร้างความอึดอัดให้สภาพจิตใจจริง แต่อย่าถึงขนาดให้พลังทำลายล้างของมันใหญ่กว่าความสัมพันธ์ดีๆ ที่เราพยายามจะรักษา ไม่ว่าจะกับตัวเองหรือกับคนที่เรารัก
Sources :
National Library of Medicine | shorturl.asia/SI1hT
PsychCentral | shorturl.asia/KBup5
Writer
มะเฟือง
Graphic Designer
