คุณเคยย้ายที่อยู่อาศัยเพราะสภาพภูมิอากาศเปลี่ยนแปลงไหม?
เราอยากชวนจินตนาการนึกภาพตามว่าถ้าหากบ้านของคุณตั้งอยู่ในจุดที่ด้านขวามือคือทะเล และด้านซ้ายเป็นจุดที่แม่น้ำ 3 สายไหลมาบรรจบกัน เป็นแหล่งสะสมตะกอนชั้นดีสำหรับเพาะปลูก หรือดำรงชีพด้วยการหาปลา แต่ผู้อยู่อาศัยก็ต้องโยกย้ายตามฤดูกาล คุณจะอาศัยอยู่ในสภาพแวดล้อมเช่นนี้ได้อย่างไร?
และหากน้ำทะเลด้านขวาเพิ่มสูงขึ้น แม่น้ำด้านซ้ายปริมาณมากขึ้นเพราะน้ำแข็งละลายจากบนเทือกเขา และท้องฟ้าด้านบนฝนตกหนักผิดวิสัย สถานการณ์วิกฤตสภาพภูมิอากาศเช่นนี้ทำให้ผู้อยู่อาศัยต้องเผชิญภัยธรรมชาติ บ้างต้องโยกย้ายที่อยู่บ่อยครั้งกว่าปกติ และบ้างต้องจำใจทิ้งวิถีชีวิตแบบเดิมเข้าไปหาเลี้ยงชีพในเมืองใหญ่และอาศัยอยู่ในสลัม นี่คือสถานการณ์ในบังกลาเทศจาก Marina Tabassum สถาปนิกชาวบังกลาเทศผู้ออกแบบโปรเจกต์ ‘Khudi Bari – บ้านจิ๋ว’ ขนาดรองรับสมาชิก 4 คนสำหรับผู้ที่อาศัยตามพื้นที่ลุ่มน้ำ
ความตั้งใจของ Tabassum คือจะใช้สถาปัตยกรรมที่เธอร่ำเรียนมาให้เป็นประโยชน์กับคนที่อาศัยตามพื้นที่ปากแม่น้ำ (ภาษาอังกฤษใช้คำว่า ‘Char Dwellers’) อย่างไรให้ใช้ค่าใช้จ่ายน้อยที่สุด และปรับให้เข้ากับบริบททางธรรมชาติเพื่อรองรับความผันแปรให้ได้มากที่สุด
จากการเก็บข้อมูลของเธอ โดยเฉลี่ยแล้วค่าใช้จ่ายการสร้างบ้านสำหรับคนในพื้นที่ลุ่มน้ำอยู่ที่ราว 1,500 ปอนด์ (ประมาณ 60,000 บาท) และต้องใช้สถาปนิก 3 คน ช่างไม้ 1 คน เพื่อประกอบในเวลา 15 วันให้เป็นรูปร่าง โปรเจกต์ ‘Khudi Bari’ นี้ Tabassum ตั้งใจลดค่าใช้จ่ายให้เหลือเพียง 300 ปอนด์ (ประมาณ 13,000 บาท) เพื่อสร้างบ้านขนาดเล็กที่ประกอบและเคลื่อนย้ายเองได้ง่าย 1 หลังจากโครงไม้ไผ่และข้อต่อเหล็ก
ขณะนี้ Khudi Bari ได้ทดลองใช้งานเพื่อดูผลตอบรับในพื้นที่ Char Hijila ทางตอนกลางของลุ่มน้ำในบังกลาเทศและมีแผนครอบคลุมถึง 100 ครัวเรือนในกลางปี 2023
โปรเจกต์นี้ของ Tabassum ตั้งใจกระตุ้นเตือนวงการสถาปัตยกรรมให้คำนึงถึงวิกฤตสภาพภูมิอากาศเป็นหนึ่งในปัจจัยประกอบการออกแบบที่มองข้ามไม่ได้ และเธอกล่าวว่านี่เป็นเพียงแค่จุดเล็กๆ ในภาพใหญ่ของวิกฤตสภาพภูมิอากาศที่แสดงภาพว่าผู้ที่ได้รับผลกระทบหนักที่สุด คือผู้ที่พึ่งพิงธรรมชาติและมีส่วนสร้างวิกฤตแทบจะเป็นศูนย์
หากใครอยากรู้ว่างานอื่นๆ ของเธอเป็นอย่างไร และแนวคิดเบื้องหลังเป็นแบบไหนเต็มๆ ขอชวนฟังปาฐกถาในโอกาสที่เธอได้รับรางวัล Soane (มาจาก Sir John Soane พิพิธภัณฑ์ในลอนดอน ประเทศอังกฤษ) สาขาสถาปัตยกรรมในปี 2021 ได้ที่ : https://bit.ly/32qObgh
Sources :
SOANE Museum | https://bit.ly/32qObgh
The Guardian | https://bit.ly/3xc13SN
Writer
