“ต้นนี้คือต้นอะไร แล้วตัวนี้คือตัวอะไร” อาจจะเป็นคำถามที่ใครหลายคนเคยสงสัยขึ้นมาในชั่วขณะหนึ่งของแต่ละวันที่วุ่นวาย ซึ่งนั่นเป็นการที่เราได้กลับมาอยู่กับตัวเอง ได้สังเกตสิ่งแวดล้อมและชีวิตรอบตัว
สิ่งมีชีวิตนานาชนิดที่ต้องปรับตัวตามเมืองใหญ่
จะเห็นว่านอกจากตัวเรา ตึกสูง และกำแพงคอนกรีต ยังมีชีวิตที่เติบโตงอกงามในระบบนิเวศเมืองนี้ ซึ่งถือว่าเป็นพื้นที่ที่มีความหลากหลายทางชีวภาพสูงมาก รูปแบบชีวิตที่ปรับตัวกับความเป็นอยู่ของเมือง ทำให้มีโจทย์ในการวิวัฒนาการที่ต่างออกไป ยกตัวอย่าง มลภาวะต่างๆ ที่เกิดขึ้น โดมความร้อน เสียงที่ดังขึ้น หรือแสงที่ส่องสว่างตลอดเวลา
พ้นไปจากพวกเราที่ต่อสู้เอาชีวิตรอดในสังคมเมืองแล้ว ธรรมชาติและสิ่งมีชีวิตต่างๆ ก็ต้องปรับตัวและดิ้นรนให้มีชีวิตอยู่ได้ในสภาพแวดล้อมที่ออกแบบมาเพื่อมนุษย์ด้วยเช่นกัน
เห็นได้จากนกบางชนิดที่อยู่ในเมืองมีเสียงและรูปแบบการร้องที่ต่างออกไปจากนกชนิดเดียวกันที่อยู่ในป่า แมงมุมในเมืองใหญ่มีแพตเทิร์นของใยที่ต่างออกไปจากแมงมุมในชนบท อันเป็นผลกระทบจากเสียงหรือแรงสั่นสะเทือนที่มากขึ้นและจำนวนแมลงที่ลดลง ไลเคนที่อยู่ได้ในเมืองบางชนิดอาจลดน้อยหรือหายไปเพราะคุณภาพอากาศที่เปลี่ยนแปลง โดยการเพิ่มและลดลงของสิ่งมีชีวิตเหล่านี้ถือเป็นสัญญาณสำคัญที่อาจส่งผลต่อความเป็นอยู่ของมนุษย์อย่างเราๆ
แพลตฟอร์มที่ช่วยระบุและบันทึกข้อมูลสิ่งมีชีวิตในธรรมชาติ
iNaturalist เป็นแพลตฟอร์มที่ช่วยให้เราสำรวจและทำความรู้จักเพื่อนร่วมเมืองอย่างพืชพรรณและสิ่งมีชีวิตต่างๆ ที่พบเห็นในชีวิตประจำวันได้ง่ายขึ้น อีกทั้งยังมีฟังก์ชันที่ทำให้การสำรวจของเราสนุกและมีประสิทธิภาพมากขึ้นด้วย AI Camera ที่ส่องปุ๊บก็รู้ทันทีว่าเป็นตัวอะไรหรือต้นอะไร
และถ้าการสำรวจพืชชนิดหนึ่ง เราจำเป็นต้องเห็นหลายๆ ส่วนถึงจะระบุชนิดได้แม่นยำขึ้น ก็แค่อัปรูปหลายๆ รูปที่เคยถ่ายต้นไม้ต้นนั้นไว้ เพื่อเก็บเป็นข้อมูลไว้ระบุชนิดทีหลังได้ หรือจะบันทึกเสียงของสิ่งมีชีวิตนั้นไว้ในฐานข้อมูลก็ได้อีกเช่นกัน
สำรวจ แบ่งปัน และระบุตำแหน่งให้คนในคอมมูฯ
นอกจากนี้ ด้วยความที่ iNaturalist เป็นโซเชียลเน็ตเวิร์กที่ไม่แสวงหาผลกำไร ซึ่งเกิดขึ้นภายใต้คอนเซปต์การเป็น Citizen Scientists ที่ใครๆ ก็สำรวจ แบ่งปันข้อมูล และระบุตำแหน่งของสิ่งมีชีวิตในพื้นที่ต่างๆ ทั่วโลกได้ จึงทำให้เกิดเป็นคอมมูนิตี้ที่รวมเหล่านักสำรวจ ไม่ว่าจะเป็นมือเก่า มือใหม่ นักชีววิทยา นักสิ่งแวดล้อม นักวิทยาศาสตร์ หรือคนที่สนใจสิ่งแวดล้อมในแวดวงต่างๆ โดยที่เราเข้าไปดูโปรเจกต์การสำรวจทั่วโลก หรือเป็นส่วนหนึ่งของโปรเจกต์การสำรวจสิ่งมีชีวิตในท้องถิ่นของเราได้
ความน่ารักของแพลตฟอร์มคือ ทุกๆ ครั้งที่ถ่ายรูปหรืออัปโหลดการสำรวจเล็กๆ ของเราผ่านทางแพลตฟอร์ม บางครั้งจะมีเพื่อนเข้ามาช่วยระบุชนิดให้แม่นยำขึ้นตามความสนใจหรือความถนัดของพวกเขา เหมือนเป็นการเปิดพื้นที่ให้คนได้แลกเปลี่ยนกัน และยังเป็นการช่วยรายงานการค้นพบเพื่อสร้างฐานข้อมูลความหลากหลายทางชีวภาพที่สำคัญของพื้นที่นั้นๆ โดยนักวิจัยสามารถนำข้อมูลเหล่านั้นไปใช้ต่อได้
การมีพื้นที่แบบนี้ทำให้เห็นสัญญาณของการเปลี่ยนแปลงทางสิ่งแวดล้อมบางอย่างได้ โดยนักวิทยาศาสตร์สามารถใช้ข้อมูลเหล่านี้ระบุการแพร่กระจายของ Invasive Species หรือช่วยสอดส่องและดูแลสิ่งมีชีวิตบางชีวิตที่ต้องการความช่วยเหลือจากมนุษย์ผ่านนโยบายต่างๆ อีกทั้งยังทำให้เราเข้าใจว่าธรรมชาติรอบตัวช่วยเหลือและเกื้อกูลกันอย่างไร หรือกระทั่งนำไปสู่การค้นพบสปีชีส์ใหม่ๆ ได้เลยทีเดียว
ในฐานะมนุษย์คนหนึ่งที่อยากทำให้โลกใบนี้น่าอยู่ขึ้น แต่รู้สึกว่าตัวเราเล็กเกินไปที่จะทำให้เกิดการเปลี่ยนแปลงใดๆ ขอเพียงแค่เราเดินออกไป สอดส่องสายตา ฝึกความสงสัยใคร่รู้ของตัวเอง แล้วสังเกตสิ่งรอบตัวมากขึ้น การเคลื่อนไหวเล็กๆ เหล่านี้อาจนำไปสู่แรงกระเพื่อมที่สำคัญและเกิดการเปลี่ยนแปลงที่ยิ่งใหญ่ได้
หรืออย่างน้อยเพียงแค่การมองเห็น ใส่ใจ และเข้าใจสิ่งรอบข้าง ก็ทำให้ความสัมพันธ์ของเรากับสิ่งแวดล้อมรอบตัวที่เป็นส่วนหนึ่งของโลกใบนี้แน่นแฟ้นขึ้นแล้ว
Writer
