*บทความนี้มีการเปิดเผยเนื้อหาของภาพยนตร์*
เมื่อการมีบ้านเป็นฝันที่เกินเอื้อมทั้งสำหรับคนเมืองและอาชีพอย่างผู้พิทักษ์สันติราษฎร์
สนามแบดฯ สภาพเสื่อมโทรม ไฟติดบ้างไม่ติดบ้าง กับเสาที่ถูกพ่นลาย และหลากหลายเรื่องราวของผู้คนในห้องขนาดเล็กจิ๋วของแฟลตตำรวจ สวนทางกับจำนวนคนในห้อง ทั้งภรรยา ลูกคนที่หนึ่ง คนที่สอง คนที่สาม พานจะมีคนที่สี่ ต้องอัดกันอยู่ในห้องที่ไม่มีสัดส่วน ผนังและฝ้าจะถล่มลงมาได้ตลอด
ภาพบรรยากาศนี้ถูกเล่าผ่าน ‘แฟลตเกิร์ล ชั้นห่างระหว่าง เ ร า’ ภาพยนตร์ของ แคลร์-จิรัศยา วงษ์สุทิน กับเรื่องราวของพี่น้องต่างสายเลือดอย่าง เจน และ แอน แต่กลับมีจุดร่วมอย่างการมีพ่อเป็นตำรวจและอาศัยอยู่ในแฟลตเดียวกัน จนเติบโตและสนิทสนมเป็นความสัมพันธ์ที่แล้วแต่จะนิยาม
ชีวิตที่สนุกแสนสุขสงบในแฟลต
ช่วงต้นของภาพยนตร์เป็นความพยายามเล่า ‘ความสุข’ ของเหล่าเด็กวัยรุ่นที่อาศัยอยู่ในแฟลต ทั้งภาพของเจนที่ออกมายืนกินไอศกรีมรอแอนกลับบ้านพร้อมกัน นักเรียนกลุ่มใหญ่ที่พากันออกไปเรียกตุ๊กตุ๊กหน้าโรงเรียน และถึงแม้จะเรียกตุ๊กตุ๊กในราคาเดิมไม่สำเร็จก็ยังมีรถตำรวจที่พาไปส่งถึงแฟลตได้
หลังเลิกเรียนก็มาใช้เวลาว่างด้วยกัน ตีแบดฯ นอนเล่น กินขนม ไปจนถึงแอบทำอะไรป่วนๆ อย่างการลักลอบเข้าห้องของตำรวจที่ไม่ค่อยอยู่เพื่อเข้าไปดื่มเหล้าและสูบบุหรี่ฟรีๆ เสมือนชีวิตนี้ไม่มีปัญหาและได้ใช้ชีวิตวัยรุ่นกับเพื่อนที่ตนสนิทใจ
แต่เราจะรู้สึกเอะใจตั้งแต่ภาพความสุขนั้นถูกฉายด้วยพื้นหลังของสภาพตึก ห้อง หรือบรรยากาศที่ดูเสียดสีอย่างสุดซึ้ง ก่อนภาพยนตร์จะพาเราไปเจอความเป็นจริงว่าชีวิตของเด็กแฟลตมันไม่ได้สนุกและสวยงามเท่าไรนัก ด้วยปัญหาคุณภาพชีวิตราคาถูกสวนทางกับค่าครองชีพราคาแพงที่ไม่ว่าใครในแฟลตแห่งนี้ก็ไม่สามารถจ่ายมันได้
ชีวิตที่แตกต่างจากระยะห่างของชั้นในแฟลต
ผสมปนเปไปกับ ‘ความห่างระหว่างชั้น’ ของเจนและแอน สองพี่น้องที่สนิทและรักกันปานจะกลืนกิน แต่ความเป็นจริงนั้น พ่อของแอนผู้เป็นตำรวจและกำลังหลักของบ้านได้เสียชีวิตจากการปฏิบัติหน้าที่ ครอบครัวของแอนจึงต้องอาศัยอยู่ในแฟลตตำรวจจากการ ‘ขอร้อง’ ผู้กำกับที่เปลี่ยนไปเรื่อยๆ คลุกเคล้าไปกับสภาพครอบครัวที่มีแม่ผู้ติดพนัน แต่กลับมีลูกจำนวนมาก ทั้งน้องสาว น้องคนกลาง ไปจนถึงน้องคนเล็กที่ยังแบเบาะ การหาบ้านพักอาศัยที่เพียงพอต่อการอยู่อาศัยของคนกลุ่มนี้ย่อมเป็นไปไม่ได้ หรือพูดตรงๆ กว่านั้นคือ ครอบครัวนี้แทบไม่มีโอกาสหาบ้านได้เลยด้วยซ้ำเมื่อขาดกำลังหลักของครอบครัว
แอนจึงต้องเป็นทั้งพี่สาว แม่คนที่สองของน้องคนเล็ก พนักงานรีดผ้าของบ้าน ทำงานบ้านให้แม่เจน หรือแม้กระทั่งคนงานขนต้นไม้ จนตัวแอนเองก็กล่าวออกมาว่า “จะให้พี่เป็นคนใช้บ้านน้องเจนหรือยังไง”
เราเลยจะได้ยินเจนพูดซ้ำๆ ว่าไม่อยากออกไปจากที่นี่ ชอบชีวิตที่ได้อยู่กับพี่กับเพื่อนแบบนี้ ขณะที่แอนกลับพร้อมแลกทุกสิ่งในชีวิตเพื่อได้ออกไปจากแฟลตแห่งนี้ ซึ่งความรู้สึกที่แตกต่างของพี่น้องที่โตมาในพื้นที่เดียวกันนี้ไม่ได้เข้าใจยากอะไร เพราะคนหนึ่งกำลังทุกข์ทรมานกับพื้นที่ไร้โอกาส และการแบกรับปัญหาครอบครัวที่ตนต้องพยายามแก้ กับเจนที่ใช้ชีวิตตามสะดวก มีความรัก ความสุข อะไรก็ได้ที่ตนอยากมีโดยไม่ต้องมีฝันเลยก็ยังได้
ถึงแม้เจนจะไม่ได้มีความพยายามในการออกจากแฟลตนี้ แต่อีกตัวละครในบ้านเจนที่พยายามออกจากที่นี่ไม่ต่างจากแอนคือ ‘แม่เจน’ ซึ่งในช่วงต้นเรื่องเรามักเห็นภาพที่แม่เจนพูดอยู่เสมอๆ ว่าจะ “ไปดูบ้าน” “ไปหาบ้าน” หรือแม้กระทั่งฉากที่แม่เจนลองไปดูบ้านหลังหนึ่งจริงๆ
แต่เมื่อความจริงกระแทกหน้าว่าสามีตำรวจของเธอมีภรรยาอีกคน และได้ใช้เงินทั้งหมดซื้อบ้านหลังนั้นให้อีกครอบครัวไปแล้ว เธอก็ต้องวิ่งหาทุกลู่ทางที่จะเอาตัวเองออกจากแฟลตหลังนี้แทน
ชีวิตที่ค้นหาทุกประตูทางออกแฟลต
ความทุรนทุรายอยากหนีออกจากแฟลตในเรื่องนี้จึงถูกแยกออกเป็นสองประเภทคือ การวิ่งหนีออกจากคุกที่กักขังอนาคต โอกาส และคุณภาพชีวิตที่ดีของแอน และอีกแบบคือ แม่เจนที่พยายามวิ่งออกจากแฟลตนี้ไปพบบ้านที่มั่นคง มีพื้นที่ของตัวเอง เป็นหลักเป็นแหล่ง โดยไม่ต้องคาดเดาว่าอนาคตอันใกล้นี้จะถูกถีบหัวออกจากพื้นที่ไม่กี่ตารางเมตรนี้เมื่อไร
โชคดีเหลือเกินที่อย่างน้อยแม่เจนยังสามารถพาครอบครัวตัวเองออกจากแฟลตหลังนี้ได้ โดยในเรื่องไม่ได้เล่าต่อว่าทั้งสองต้องระหกระเหินไปใช้ชีวิตที่ใด ผิดกับครอบครัวแอนที่ไม่ว่าจะพยายามมากเท่าใด ห้าชีวิตนั้นก็ยังต้องอาศัยอยู่ใต้ร่มชายคาของแฟลตคุณภาพต่ำไปเรื่อยๆ
ชีวิตจริงของนายตำรวจกับการเป็นผู้อาศัยในแฟลต
แต่ถึงแม้จะคุณภาพต่ำอย่างไร หนึ่งในความจริงจากปากนายตำรวจกลับบอกว่าแฟลตตำรวจเป็นพื้นที่ที่ได้มาแสนยากเย็น ถึงกับต้องใช้เวลารอเป็นปีเพื่อย้ายเข้าไป ยกเว้นว่ามีทุนทรัพย์เพียงพอจะรีโนเวตห้องเองก็อาจใช้เวลารอห้องน้อยลง
โดยการเข้าอาศัยที่แฟลตตำรวจนั้นมีข้อกำหนดว่าต้องเป็นผู้ที่ไม่มีทะเบียนบ้านอยู่ในกรุงเทพมหานคร ซึ่งอาจจะเป็นการถูกย้ายมาจากต่างจังหวัด ทำให้สถานะของคนที่อาศัยอยู่ในแฟลตนี้เป็นทั้ง ‘คนจนเมือง’ ที่แทบไม่สามารถซื้อบ้านในกรุงเทพฯ ได้ จะหาห้องอยู่ในแฟลตตำรวจก็รอนานมากหรือมิเช่นนั้นก็ต้องควักเงินจ่ายเอง ควบคู่ไปกับสถานะ ‘ประชากรแฝง’ ในกรุงเทพมหานครที่ไม่มีสิทธิ์มีเสียงในเมืองที่เขาอาศัยอยู่ ไม่มีแม้แต่สิทธิ์เลือกตั้งผู้ว่าฯ กทม. แต่ต้องอาศัยอยู่อย่างจำทนทั้งในพื้นที่และเมืองแห่งนี้
แม้ว่าภาพยนตร์เรื่องนี้จะชื่อว่าแฟลตเกิร์ลและบอกเล่าเรื่องของชาวแฟลตผู้ไม่มีทางเลือก แต่จริงๆ แล้วการเล่าเรื่องคนจนเมืองและการไร้ความสามารถในการซื้อบ้านต่างเป็นปัญหาร่วมของหลากหลายสาขาอาชีพ
ข้อมูลของ KResearch พบว่า ตลาดอสังหาริมทรัพย์ในกรุงเทพฯ หรือราคาบ้านโดยเฉลี่ยสูงกว่ารายได้ครัวเรือนถึง 21 เท่า ซึ่งหมายถึงจำนวนปีที่เพิ่มขึ้นในการเก็บเงินเพื่อซื้อบ้านหลังหนึ่งในกรุงเทพมหานคร จนมักเป็นมุกตลกของคนกรุงที่เอาบ้านราคากลางๆ ทำเลไม่แย่มาก พอมีความปลอดภัยในชีวิต มาหารเฉลี่ยกับเงินเดือนแล้วพบว่า ต้องเก็บเงินเป็นร้อยปีถึงจะครอบครองบ้านหลังนั้นได้
ชีวิตที่อาจเลือกได้หากบ้านราคาถูกไม่ได้มีแค่แฟลต
เมื่อดูภาพยนตร์เรื่องนี้จึงอดคิดถึงโครงการ ‘บ้านเพื่อคนไทย’ หรือเหล่านโยบายบ้านเช่าของรัฐทั้งในสิงคโปร์และฮ่องกงไม่ได้ ที่มาด้วยคอนเซปต์ของการแก้ปัญหาที่อยู่อาศัยให้คนกรุง เนื่องจากเหตุผลจริงๆ ของความต้องการ ‘บ้าน’ ทั้งของคนในแฟลตหรือคนไทยปัจจุบัน อาจไม่ใช่เพื่อการเป็นเจ้าของบ้านในเชิงสินทรัพย์ แต่เป็นความต้องการบ้านที่ปลอดภัยและมั่นคงเสียมากกว่า เพราะเมื่อพูดถึงสวัสดิการแฟลตตำรวจก็มีรูปร่างหน้าตาของการอยู่อาศัยเหมือนห้องเช่าราคาถูก แต่เป็นห้องเช่าที่ไม่สามารถกำหนดสิทธิการอยู่ของตนเองได้ เนื่องจากเป็นอำนาจของผู้กำกับหรือผู้มีอำนาจในตำแหน่งหน้าที่จัดสรรกันอีกที
ชีวิตบนเส้นด้ายจึงเป็นคำนิยามสำหรับการอาศัยอยู่ในบ้านที่ไม่รู้จะถูกไล่ออกมาเมื่อไร ควบคู่ไปกับพื้นที่ที่ไม่มีโอกาสให้เราได้เติบโต หากนโยบายบ้านเช่าเป็นผลจริงๆ เราอาจจะได้เห็นสถานที่ในการลืมตาอ้าปากของคนกรุง และอยากช่วยกันพัฒนาเมืองนี้ให้ก้าวหน้า ดีกว่าการพร่ำบอกว่าทุกคนเป็นสมาชิกเมืองแต่เพียงหนึ่งตารางเมตรของที่อยู่อาศัยก็ไม่สามารถครอบครองได้
Sources :
AmarinTV | bit.ly/3EMNGAe
YouTube : พี่ชายนายตำรวจ | bit.ly/4hM3DVS
Writer
ปณิตา พิชิตหฤทัย
Graphic Designer
