“ไม่มีใครอยากเกิดเป็นคนไม่ดี แต่ที่เขาไม่ดี เพราะไม่มีโอกาสและทางเลือก”
– สมเด็จพระศรีนครินทราบรมราชชนนี (สมเด็จย่า) –
คำพูดนี้เป็นของสมเด็จพระศรีนครินทราบรมราชชนนี หรือที่เรารู้จักกันดีในนาม “สมเด็จย่า” หากย้อนกลับไปดูพื้นทีดอยตุง จังหวัดเชียงราย สมัยก่อนนั้นค่อนข้างลำบากมาก ลำบากในที่นี้ คือลำบากทั้งเรื่องป่าที่มีความแห้งแล้ง เป็นภูเขาหัวโล้น ถูกทำลายให้เสื่อมโทรม และลำบากทั้งเรื่องปากท้อง เพราะชาวบ้านยากจน แม้จะปลูกฝิ่นขายหรือจะปลูกข้าวกิน ก็ไม่เพียงพอ ทำให้ขาดโอกาสในการดำรงชีวิตก็ว่าได้ ท่านจึงอยากนำผืนป่ากลับคืนมา พัฒนาชีวิต และสังคมความเป็นอยู่ของชาวบ้านไปพร้อมๆ กัน
“ฉันจะปลูกป่าที่ดอยตุง”
ภายในระยะเวลาร่วม 30 ปี เมื่อสมเด็จย่าริเริ่ม ‘โครงการพัฒนาดอยตุง’ ขึ้นมา จากป่าที่แห้งแล้ง กลับกลายเป็นพื้นที่สีเขียวชอุ่ม พร้อมทั้งชีวิตชาวบ้านที่เคยขาดรายได้หรือขาดช่องทางทำมาหากิน ก็กลับมามีรายได้พร้อมๆ กับมีความรู้ และความชำนาญเพิ่มขึ้นหลายเท่า
ซึ่งการพัฒนาครั้งนี้ ประสบความสำเร็จได้ด้วยรูปแบบการจัดการ “ปลูกป่า ปลูกคน” เอาคนขึ้นมาเป็นแกนหลักในการพัฒนาก่อน โดยให้เขาอยู่ให้ได้ รักษาความเจ็บป่วย ให้พ้นจากความไม่รู้ แก้ปัญหาความยากจน ให้สัญชาติ เมื่อคนเข้มแข็งแล้ว ตามมาด้วยการปลูกป่า ใช้การจ้างงานให้ชาวบ้านมาปลูกป่า เช่นป่าเศรษฐกิจอย่างกาแฟและแมคคาเดเมีย ทำให้ต้นไม้ก็มีที่อยู่ ชาวบ้านก็มีรายได้ควบคู่กันไป ทุกวันนี้บางบ้านก็ปลูกกาแฟส่งงออกเอง
ไม่เพียงเท่านั้น ยังมีศูนย์ผลิตและจำหน่ายงานฝีมืออีกด้วย ซึ่งเปิดเป็นโรงงานทอผ้า งานผลิตกระดาษสา งานเซรามิก งานยิงพรม และโรงกาแฟ ซึ่งสมเด็จย่าทรงรับสั่งไว้ว่า “อย่าให้คนซื้อของเราเพราะสงสาร แต่ต้องทำให้ได้มาตรฐานและไม่ขาดทุน” โดยส่วนใหญ่คนที่เข้าไปทำงานจะเป็นลูกหลานของชาวบ้านในพื้นที่ ถือว่าเป็นอีกหนึ่งช่องทางในการสร้างรายได้ให้ชาวบ้าน ไม่ต้องออกจากพื้นที่ไปหางานทำในเมือง
แม้วันนี้สมเด็จย่าจะไม่อยู่แล้ว แต่สิ่งที่ท่านทรงสร้างไว้ ล้วนมีประโยชน์กับชาวบ้านที่ถูกส่งต่อไปยังรุ่นต่อรุ่น จนทุกวันนี้ผืนป่าที่ถูกพลิกฝื้น ก็กลายมาเป็นสถานที่ท่องเที่ยวบนดอยตุง ไม่ว่าจะเป็นสวนแม่ฟ้าหลวง พระตำหนักดอยตุง หรือหอแห่งแรงบันดาลใจ รวมไปถึงงานสีสันดอยตุงที่ถูกจัดขึ้นทุกปี ซึ่งอยากให้ทุกคนไปเห็นและได้สัมผัสด้วยตาของตัวเอง
จากพื้นที่ที่แทบจะเกือบแตกหักระหว่างคนกับป่า แต่กลับถูกกู้กลับมาคืนด้วยสองมือของผู้หญิงร่างเล็ก ใส่เสื้อสีแดง ลงจากเฮลิคอปเตอร์วันนั้น พร้อมกับบอกว่า
“เราจะกลับมา”
Writer
