ร่วมบันทึกประวัติศาสตร์ปฏิวัติสยาม ผ่านโปรเจกต์กราฟิกโนเวล 2475 พรีออเดอร์ วันนี้ – 31 ส.ค. 65

เมื่อวันที่ 24 มิถุนายนที่ผ่านมา คือวันครบรอบเหตุการณ์ที่เป็นจุดเปลี่ยนสำคัญของประวัติศาสตร์การเมืองไทย เนื่องจากเป็นวันครบรอบปีที่ 90 ของการปฏิวัติสยาม ที่เปลี่ยนแปลงระบอบการปกครองจากระบอบสมบูรณาญาสิทธิราชย์ไปสู่การปกครองแบบประชาธิปไตย โดยมีหัวหอกเป็นคณะราษฎร หลายๆ คนอาจรู้ความสำคัญของเหตุการณ์นี้ รวมถึงบุคคลผู้อยู่เบื้องหลังการปฏิวัติ 2475 อย่างลึกซึ้งขึ้นในเวลา 2 – 3 ปีที่ผ่านมา เนื่องจากการผลิบานของกระแสขบวนการประชาธิปไตยที่เข้มข้นในสังคมไทย ผ่านการชุมนุม แคมเปญการเมือง และแกนนำคนรุ่นใหม่ ทว่าหากย้อนมองไปที่สื่อสมัยใหม่ กลับยังไม่มีใครนำการปฏิวัติครั้งนี้มาเล่าในรูปแบบร่วมสมัยเท่าไหร่นัก 2475 Graphic Novel คือโปรเจกต์ล่าสุดของ ‘สะอาด’ นักเขียนและนักวาดเจ้าของหนังสือ ‘การศึกษาของกระป๋องมีฝัน’ และ ‘พชรกฤษณ์ โตอิ้ม’ ร่วมกับ ‘สมาคมคนรุ่นใหม่กับนวัตกรรมทางสังคม (SYSI)’ ที่ซุ่มเก็บข้อมูลกันมานานกว่าสองปี เพื่อทำความเข้าใจบริบททางประวัติศาสตร์และสร้างสรรค์บทที่จะชวนผู้อ่านย้อนเวลากลับไปสยามช่วงเปลี่ยนแปลงการปกครอง พวกเขาอธิบายถึงโปรเจกต์นี้ว่า เกิดขึ้นจากความหวังที่จะถ่ายทอดจิตวิญญาณแห่งการเปลี่ยนแปลงที่เป็นแรงผลักดันของผู้คนจากอดีตถึงปัจจุบัน ผ่านเรื่องแต่งอิงประวัติศาสตร์ช่วงเหตุการณ์ปฏิวัติสยาม 24 มิถุนายน 2475 จากกลุ่มคนที่ประกาศเรียกตนเองว่า ‘คณะราษฎร’ เนื้อหาว่าด้วยเรื่องราวของ นิภา นักหนังสือพิมพ์สาว ได้รับแจ้งหนังสือข่าวลับจากทางการว่า นักกฎหมายรุ่นใหม่จากปารีส ผู้สอนวิชากฎหมายบ้านเมืองสุดโต่ง อาจเสี่ยงเป็นภัยต่อบ้านเมือง ด้วยการเกี่ยวพันกับขบวนการคอมมิวนิสต์เพื่อโค่นล้มราชบัลลังก์สยาม […]

ท่องโลกประวัติศาสตร์ไทยอันเพ้อฝัน กับนิทรรศการ BLUE FANTASY ที่ Hub of Photography วันนี้ – 19 มิ.ย. 65

เพราะตำนานและพงศาวดารเก่าแก่ของไทยถูกรังสรรค์ขึ้นเพื่อประดับลงบนโครงสร้างสังคมร่วมสมัย ตีกรอบความเชื่อ และเพิ่มพูนอำนาจให้แก่รัฐในทุกช่วงเวลาของประวัติศาสตร์ ความเชื่อนี้จึงเป็นสารตั้งต้นที่ทำให้ศิลปินอยากชวนทุกคนไปสำรวจโลกเพ้อฝันอันแปลกตาที่ไม่มีใครเคยเห็นมาก่อน ‘BLUE FANTASY : ประวัติศาสตร์เพ้อฝัน’ คือนิทรรศการของ ‘กมลลักษณ์ สุขชัย’ ที่นำเสนอศิลปะภาพตัดแปะแบบคอลลาจ (Collage) ผ่านส่วนประกอบของภาพถ่าย รูปวาด จดหมาย ตลอดจนเอกสารทางประวัติศาสตร์ที่สอดประสานกัน เพื่อสะท้อนความไม่เท่าเทียมเชิงระบบ ตลอดจนความเหลื่อมล้ำของสังคมที่เกิดขึ้นมาจากบันทึกประวัติศาสตร์ ซึ่งมักอุทิศเนื้อหาให้แก่การเชิดชูเหล่าวงอวตาร โดยบางส่วนของวรรณกรรมเหล่านี้ยังถูกคัดสรรขึ้น เพื่อใช้ปรับเปลี่ยนความจริงทางประวัติศาสตร์อันเป็นปริศนาด้วย สำหรับผลงานภาพชุด BLUE FANTASY กมลลักษณ์มอบอำนาจให้เหล่าผู้ถูกปกครองลองเขียนและสร้างประวัติศาสตร์ของพวกเขาขึ้นมาอีกครั้ง เพื่อสร้างความหมายของการมีชีวิตและความรู้สึกถึงตัวตนขึ้นมาใหม่ เธอจึงกลายเป็น ‘จิตรกรผู้วาดประวัติศาสตร์’ ผ่านการประพันธ์เรื่องราวในแบบฉบับของเธอเอง โดยแทนที่ตัวละครที่มีบทบาทสำคัญในประวัติศาสตร์ด้วยใบหน้าของสมาชิกในครอบครัว  ประวัติศาสตร์หน้าใหม่ของกมลลักษณ์จึงเป็นการผสมผสานภูมิหลังของครอบครัว จินตนาการของชาวบ้านในท้องถิ่น วรรณกรรม ความฝันของสมาชิกในบ้าน ตลอดจนเรื่องราวเก่าแก่ของสิ่งของดั้งเดิมภายในบ้าน โดยเธอได้เน้นย้ำและยกย่องถึงคุณค่าของครอบครัว เพื่อให้ความหมายแด่สิ่งที่ครั้งหนึ่งเคยถูกมองข้ามไป ผลงานคอลลาจเหล่านี้จะพาทุกคนไปสำรวจและตั้งคำถามถึงนิยามของคำว่า ‘ประวัติศาสตร์’ ที่เป็นลายลักษณ์อักษร ซึ่งเป็นส่วนสำคัญในการสร้างและกำหนดอัตลักษณ์ ความปรารถนา และจิตสำนึกของคนในสังคม เพื่อสะท้อนว่าประวัติศาสตร์ที่ถูกอำนาจคัดสรรมานั้น ส่งผลให้อัตลักษณ์และความรู้สึกนึกคิดของคนในสังคมถูกดัดแปลง ควบคุม และเต็มไปด้วยความโป้ปด เหนือสิ่งอื่นใด ผลงานชุดนี้ยังเปรียบเสมือนสื่อกลางของศิลปิน ที่อยากเรียกคืนความยุติธรรมและความเท่าเทียมของสังคมผ่านการตีแผ่และชำแหละเรื่องราวอันเพ้อฝัน รวมไปถึงเรื่องเล่าเหนือธรรมชาติที่ทำให้อำนาจทางการเมืองส่องประกายโดดเด่นและมีความหมายสำคัญต่อประวัติศาสตร์การปกครองของไทยตลอดมา กมลลักษณ์ สุขชัย เป็นศิลปินช่างภาพชาวไทยที่มีผลงานโดดเด่นจากการสร้างสรรค์ศิลปะภาพถ่ายแบบคอลลาจ […]

Ubon Agenda 2022 ปฏิบัติการศิลปะรำลึก 121 ปี ‘ผู้มีบุญ’ แห่งศึกโนนโพธิ์ จังหวัดอุบลฯ

ใครเคยได้ยินเรื่องเล่าเกี่ยวกับ ‘ผู้มีบุญ’ หรือ ‘กบฏผีบุญ’ บ้าง? ย้อนไป พ.ศ. 2444 หมู่บ้านสะพือ อำเภอตระการพืชผล จังหวัดอุบลราชธานี เคยเป็นพื้นที่สังหารแห่ง ‘ศึกโนนโพธิ์’ ที่รัฐสยามในสมัยนั้นใช้ความรุนแรงปราบปรามประชาชนที่ลุกฮือต่อต้านอำนาจภายใต้ชื่อกลุ่ม ‘ผู้มีบุญ’ การปะทะกันครั้งนั้นส่งผลให้มีผู้เสียชีวิตกว่า 300 ราย โดยส่วนใหญ่เป็นฝ่ายผู้มีบุญ  ผู้แพ้ที่รอดชีวิตจำนวนหนึ่งถูกทหารสยามจับตัวไปที่ทุ่งศรีเมือง อำเภอเมืองอุบลราชธานี ส่วนผู้แพ้ที่เหลือแค่วิญญาณถูกตัดหัวเสียบประจาน ร่างถูกทิ้งกองรวมในบ่อดิน ทั้งหมดถูกตั้งชื่อประณามว่าเป็น ‘กบฏผีบุญ’ เพื่อผลักความเป็นมนุษย์ออกจากผู้มีบุญ เพราะการใช้คำว่า ‘ผี’ ทำให้คนเหล่านี้กลายเป็นปีศาจที่ต่ำกว่าสัตว์ เช่น ควาย หมู และหมา ส่วนวาทกรรม ‘กบฏ’ เป็นสิ่งที่สร้างขึ้นเพื่อสร้างความชอบธรรมให้กับการกำจัดผู้เห็นต่างทางการเมืองของรัฐไทยในสมัยนั้น เมื่อเพิ่มคำว่ากบฏจึงหมายความว่า ‘ฆ่าได้’ ส่วนการต่อสู้ระหว่างรัฐและกบฏผู้มีบุญนั้นเกิดขึ้นจากหลายสาเหตุประกอบกัน ทั้งปัจจัยภายนอกและภายในประเทศ เช่น ความกดดันจากการขยายอาณานิคมของฝรั่งเศสบริเวณสองฝั่งแม่น้ำโขง และปัจจัยทางสังคมและเศรษฐกิจในการรวมศูนย์อำนาจและรีดเก็บส่วยของรัฐสยาม ที่สร้างความเดือดร้อนและความยากลำบากให้กับชาวอีสานอย่างมาก เป็นต้น ทว่า การต่อสู้ของชาวบ้านและความตายของเหล่าผู้มีบุญกลับไม่ถูกพูดถึง ไม่มีในตำราเรียน และไม่ถูกบันทึกไว้ในประวัติศาสตร์ชาติไทยแต่อย่างใด เป็นเพียงเรื่องราวที่ถูกเล่าต่อกันมาจากลูกหลานของคนในหมู่บ้านสะพือ และจากการรวบรวมหลักฐานและเอกสารจำนวนมาก ศึกโนนโพธิ์และความตายของผู้มีบุญจึงเป็นประวัติศาสตร์ดำมืด ที่อาจถูกกาลเวลากลบฝังไม่วันใดก็วันหนึ่ง 121 ปีผ่านไป […]

สถานทูตฝรั่งเศสในไทย แปลงโฉมกำแพงเป็นแกลเลอรีถาวร สื่อความสัมพันธ์ฉันมิตรฝรั่งเศส-ไทย

ใครอยากดูงานศิลปะเพลินๆ แบบกลางแจ้งในบรรยากาศเมืองเก่า เราขอชวนทุกคนไปเปิดประสบการณ์ใหม่ที่สถานเอกอัครราชทูตฝรั่งเศสประจำประเทศไทย ในย่านเจริญกรุง เพราะล่าสุด ที่นี่ได้เปลี่ยนกำแพงของสถานทูตเป็นแกลเลอรีถาวรแล้ว จากเดิมที่เป็นเพียงกำแพงสีเทาว่างเปล่า ตอนนี้รั้วของที่ทำการผู้แทนสูงสุดฝรั่งเศสได้แปลงโฉมเป็นนิทรรศการถาวร ที่ตกแต่งด้วยจิตรกรรมมากถึง 29 ชิ้น นายตีแยรี มาตู เอกอัครราชทูตฝรั่งเศสประจำประเทศไทยริเริ่มโครงการนี้ขึ้น เพื่อสร้างพื้นที่แสดงสัญลักษณ์ความสัมพันธ์ฉันมิตรที่มีความหลากหลายและยาวนานระหว่างฝรั่งเศส-ไทย ศิลปะรอบกำแพงนับเป็นผลงานที่แปลกใหม่และน่าสนใจสำหรับผู้เข้าชม ทั้งด้านการออกแบบและเรื่องราวทางประวัติศาสตร์ของฝรั่งเศสและไทยที่สอดแทรกอยู่ในแต่ละภาพ เช่น ‘ประเทศฝรั่งเศสบนฝั่งแม่น้ำเจ้าพระยา’ ภาพที่สื่อถึงแม่น้ำสายหลักของกรุงเทพมหานคร เส้นทางคมนาคมและการค้าที่สำคัญของไทย, ‘จากวัดอรุณถึงหอไอเฟล’ ภาพสองประติมากรรมที่มีชื่อเสียงของกรุงเทพฯ และกรุงปารีส และ ‘กองทัพสยาม ณ ประตูชัยฝรั่งเศส’ ภาพที่สื่อถึงการเป็นพันธมิตรอย่างยาวนาน เพราะสยามเป็นประเทศคู่สงครามเพียงประเทศเดียวในเอเชียตะวันออกเฉียงใต้ ที่ลงนามในสนธิสัญญาแวร์ซายส์ เป็นต้น โดยระหว่างเดินดูงานศิลปะ มี QR Code ที่อยู่ด้านข้างจิตรกรรมแต่ละภาพ ให้สแกนเพื่ออ่านคำอธิบายไปพร้อมๆ กันได้ โครงการนี้เริ่มในเดือนกันยายน 2564 และแล้วเสร็จในเดือนกุมภาพันธ์ 2565 ผู้รังสรรค์และออกแบบภาพจิตรกรรมก็คือ คณะทำงานขององค์กรอนุรักษ์ไร้พรมแดน (Restaurateurs sans Frontières) นำโดยโรแบร์ต บูแกร็ง (Robert Bougrain) ร่วมกับคณะนักศึกษาสาขาวิชาจิตรกรรม และศิษย์เก่า ภาควิชาวิจิตรศิลป์ […]

บอร์ดเกม ‘นักสืบของอดีต’ ที่ยกประวัติศาสตร์และชาติพันธุ์แม่ฮ่องสอนมาให้คนหยิบเล่นได้

ที่ผ่านมาประวัติศาสตร์และชาติพันธุ์ได้กลายเป็นประเด็นที่ผู้คนพูดถึงในวงกว้าง จากที่หลายคนเคยมองว่าเรื่องนี้เป็นเรื่องไกลตัวก็เริ่มอยากเรียนรู้ศึกษามากขึ้น ซึ่งคงดีไม่น้อยถ้ามีแหล่งเรียนรู้ที่เข้าถึงง่าย สร้างความเข้าใจ และสนุกด้วย ด้วยเหตุนี้ เราจึงตื่นเต้นมากเมื่อได้เห็นบอร์ดเกมชุด ‘นักสืบของอดีต’ ที่จัดทำโดยทีมวิจัยจากคณะโบราณคดี มหาวิทยาลัยศิลปากร โดยมีเป้าหมายเพื่อส่งเสริมการเรียนรู้ประวัติศาสตร์และชาติพันธุ์ในจังหวัดแม่ฮ่องสอน แน่นอนว่าถ้าความรู้ชุดนี้อยู่แค่ในรูปแบบงานวิจัย มันคงมีคุณค่าและถูกหยิบมาใช้งานในกลุ่มคนวิชาการเท่านั้น ทว่าเมื่อข้อมูลทั้งหมดได้แปลงร่างมาเป็นสื่อร่วมสมัย ที่มีทั้งข้อมูลสนุกๆ ภาพประกอบ กราฟิกสวยๆ และเล่นได้อย่างบอร์ดเกม ย่อมทำให้ประชาชนคนทั่วไปอยากลองเรียนรู้ โปรเจกต์นี้เป็นงานวิจัยเชิงทดลองที่นำผลงานวิจัยทางด้านโบราณคดี มานุษยวิทยา และประวัติศาสตร์ของทีมวิจัยมาประยุกต์ใช้ผ่านการเรียนรู้จากบอร์ดเกม จำนวน 3 ชุดความรู้ ได้แก่ บอร์ดเกมที่ 1 นักสืบชาติพันธุ์ จุดประสงค์คือ ส่งเสริมการเรียนรู้และสร้างความเข้าใจเกี่ยวกับความหลากหลายของชาติพันธุ์และวัฒนธรรม การใช้ทรัพยากรในจังหวัดแม่ฮ่องสอน และจังหวัดอื่นๆ ทำให้รู้จักเกิดความเข้าใจคนต่างวัฒนธรรม บอร์ดเกมที่ 2 ปริศนาโลงไม้ ทีมผู้จัดทำเล่าว่าเป็นชุดเกมใหญ่และซับซ้อนซ่อนเงื่อนที่สุด สร้างความเข้าใจและความรับรู้เกี่ยวกับวัฒนธรรมโลงไม้ ยุคก่อนประวัติศาสตร์ในอำเภอปางมะผ้าที่มีอายุเก่าถึงสองพันกว่าปี การปฏิสัมพันธ์กันระหว่างคนและสิ่งแวดล้อมในภูมิภาคอาเซียน ลักษณะทางวัฒนธรรมที่คล้ายคลึงทั้งในอดีตและปัจจุบัน บอร์ดเกมที่ 3 นักสืบของอดีต ทำเพื่อส่งเสริมทักษะในการสืบค้นเรื่องราวของคน สังคมและวัฒนธรรมในอดีต ด้วยกระบวนการทางโบราณคดี โดยมุ่งให้เกิดความตระหนักรู้และสร้างกระบวนการคิดเชิงวิเคราะห์ แก้ไขปัญหา พร้อมกับให้ความเพลิดเพลินแก่ผู้เล่นในทุกระดับวัย บอร์ดเกมชุดนี้ได้รับการออกแบบ ตรวจสอบข้อมูล และนำตัวเกมไปทดสอบกับคนหลายกลุ่มอย่างพิถีพิถัน เรียกว่าครบทั้งความสนุกและความรู้ […]

ชวนเดินเที่ยวพิพิธภัณฑ์ยามค่ำคืน ในงาน Night at the Museum ที่มิวเซียมสยาม 17 – 19 ธ.ค. 64

ปลายปีแบบนี้ ใครคิดถึงการเดินเที่ยวพิพิธภัณฑ์ยามค่ำคืนบ้าง ยกมือขึ้น! กลับมาอีกครั้งแล้วกับงานน่ารักๆ ที่เป็นเอกลักษณ์ของมิวเซียมสยามอย่าง Night at the Museum กับคอนเซปต์ Night Talk ‘กลับกาลเก่ามาเล่ากัน’ ด้วยการมาย้อนดูย้อนฟัง เพื่อเข้าใจประวัติศาสตร์ สถาปัตยกรรม ผังเมือง และอนาคตคนเมืองกรุง พร้อมไฮไลต์นิทรรศการพิเศษ กิจกรรม และเวิร์กช็อปอีกมากมาย ด้วยความที่ปีนี้ตารางกิจกรรมแน่นมาก เราจึงขอคัดเลือกกิจกรรมน่าสนใจๆ มาให้ทุกคนปักหมุดกันก่อน ดังนี้  – ทอล์กแบบเดี่ยวไมโครโฟนจากเหล่าคนดังและนักวิชาการ จัดเต็มด้วยเนื้อหาประวัติศาสตร์ในแง่มุมต่างๆ พร้อมพูดคุยในประเด็นร่วมสมัย ตัวอย่างรายชื่อ ได้แก่ จอมขวัญ หลาวเพ็ชร์, นักรบ มูลมานัส, บอล-ยอด หนังพาไป, Point of View, ชัชชาติ สิทธิพันธุ์ เป็นต้น – กิจกรรม Night Walk X Talks in the Old Town (เดินลุยคุยเรื่องเมืองเก่า) โดย […]

ย้อนรอยเรื่องราว ‘การพนัน’ ในสังคมไทย

หลังจากบ่อนที่ระยองและชลบุรีถูกพบว่าเป็นแหล่งแพร่เชื้อโควิด-19 ตั้งแต่นั้นมาบนหน้าหนังสือพิมพ์ก็มีแต่ข่าวจับบ่อนการพนันไม่เว้นแต่ละวัน ซึ่งมันแสดงให้เห็นว่าคนไทยมีใจผูกพันกับกิจกรรมนันทนาการชนิดนี้ไม่น้อยเลยทีเดียว

ทำไมสร้างเมืองต้องฝัง ‘เสาหลักเมือง’

ตอนเด็กๆ จำได้ว่าเคยดูละครเรื่อง “เจ้ากรรมนายเวร” แล้วมีตอนหนึ่งที่เขาโยนคนลงในหลุมแล้วตอกเสาเข็มประตูชัยเมืองทับลงไป เพื่อฆ่าเอาดวงวิญญาณมาดูแลมืองถือเป็นฉากที่น่ากลัวและเป็นที่พูดถึงเป็นอย่างมากในสมัยนั้น เราจึงพาย้อนเวลาไปตามหาที่มาของ ‘เสาหลักเมือง’ ตั้งแต่อดีตมาจนถึงปัจจุบัน

1 2

SEND YOUR STORY

REQUEST INTERVIEW

ติดตามอ่าน “Urban Creature”
นิตยสารออนไลน์ที่จะทำให้คุณรักเมืองที่คุณอยู่ รักตัวเองมากขึ้นด้วยการเปิดมุมมองและนำเสนอแนวทางการใช้ชีวิตอย่างสร้างสรรค์ และสร้างแรงบันดาลใจใหม่ๆ ในการใช้ชีวิต
Better Life. Better Living.

Max. file size: 256 MB.