เย็นวันที่ 29 มกราคม 2565
“เคราะห์ซ้ำกรรมซัด เพิ่งจะฟื้นตัวจากโควิด นี่มาน้ำมันรั่วอีก ทำไมอะไรๆ มันก็เข้ามาที่ระยอง” ป้าเจ้าของร้านอาหารทะเลเอ่ยเบาๆ ขณะยืนมองกลุ่มคนใส่ชุด PPE สีขาวกำลังทำความสะอาดคราบน้ำมันบริเวณชายหาดแม่รำพึง
ย้อนกลับไปเมื่อวันที่ 25 มกราคม 2565 ออกจากชายฝั่งท่าเรือมาบตาพุด จ.ระยอง ไปทางทิศตะวันออกเฉียงใต้ระยะทางประมาณ 20 กิโลเมตร เวลาประมาณสามทุ่มเศษๆ เกิดเหตุการณ์ ‘น้ำมันดิบรั่วไหลบริเวณทุ่นผูกเรือน้ำลึกแบบเดี่ยวกลางทะเล’ หรือเรียกง่ายๆ ว่า จุดขนถ่ายน้ำมันกลางทะเล ของบริษัท สตาร์ ปิโตรเลียม รีไฟน์นิ่ง จำกัด มหาชน (SPRC) และจากการคาดการณ์ทิศทางเคลื่อนตัวของคราบน้ำมันของกรมควบคุมมลพิษ (คพ.) ด้วยวิธีการ Oilmap ว่าคราบน้ำมันจะเข้ามาถึงฝั่งในวันที่ 28 มกราคม ที่บริเวณชายหาดแม่รำพึง
เมื่อข่าวการรั่วของน้ำมันเป็นที่รับรู้ของชาวบ้าน และชาวประมงพื้นบ้านในบริเวณใกล้เคียงในวันรุ่งขึ้น แม่ค้าขายส่งหมึกในพื้นที่เล่าว่า “ลูกค้าประจำโทรมาถามแล้วว่าหมึกเอามาจากไหน ถ้าเป็นหมึกจากระยองต้องขอยกเลิกก่อน มันจะเหมือนน้ำมันรั่วคราวก่อนปี 56 ไหม ที่ชาวประมงออกไปหาปู หาปลา ไม่ได้ ถึงหามาได้ก็ไม่มีคนกล้าซื้อหรือกล้ากิน จนพ่อค้าแม่ค้าหลายคนต้องล้มหายตายจากไป หรือไม่ก็เปลี่ยนอาชีพไปเลย”
ในเช้ามืดของวันที่ 28 ผมได้ขอติดตาม ‘ลุงเสริฐ’ ชาวประมงพื้นบ้านออกเรือไปเก็บอวนปูที่แกวางไว้ในทะเล ตอนฟ้ายังไม่สางเรือของลุงแล่นผ่านเรือดักคราบน้ำมันที่เปิดไฟสว่าง “นี่คงทำงานกันทั้งคืน” ลุงเสริฐบอกจากการเห็นภาพตรงหน้า
เรือแล่นตามพิกัดมาจอดในจุดวางอวนจุดแรก พอลากอวนขึ้นมามีปูติดอยู่สองตัว ลุงเสริฐบอก “หาปูก็ลำบากอยู่แล้ว นี่น้ำมันมารั่วอีก” อวนที่หนึ่งผ่านไป อวนที่สอง จนอวนที่สาม พอมีปูติดอวนก็ทำให้ลุงเสริฐเบาใจได้บ้าง แต่ลุงก็ยังไม่เบาใจว่า จะมีอวนไหนสัมผัสกับน้ำมันไหม พอดีมีเรือของอีกทีมที่มาสังเกตการณ์น้ำมันตามมา ผมจึงขอตัวกลับมากับเรืออีกลำหนึ่งก่อน
เรือใช้เวลาเดินทางประมาณ 40 นาที พอถึงฝั่งผมเดินมานั่งคุยกับชาวประมงคนอื่นอยู่สักพัก คนที่บ้านลุงก็วิ่งมาบอกลุงเสริฐว่า ให้รอก่อนเพราะอวนปูโดนน้ำมัน
“นั่นไง ราคาอวนอย่างน้อยๆ ก็สามหมื่นแล้ว อวนที่โดนน้ำมัน มันก็เสียไปเลย จะใช้ผงซักฟอกซักให้ขาวได้ที่ไหนอะ ไหนคนจะไม่กล้าซื้ออาหารทะเลกินอีก แล้วเขาจะชดเชยเรายังไง ไหนถามหน่อยฮิ” เจ๊รินเจ้าของเรืออีกลำพูดขึ้นมา หลังจากได้ยินว่าอวนของลุงเสริฐโดนน้ำมันเข้าแล้ว
“ก็รู้ มันไม่มีใครอยากให้เกิดหรือตั้งใจให้เกิดหรอก แต่พอมันเกิดแล้วคุณจะจริงใจกับการแก้ปัญหาหรือว่าป้องกันมันแค่ไหน จะบอกข้อมูลจริงๆ กับชาวบ้านอย่างเราๆ แค่ไหน” เจ๊รินตั้งคำถาม ก่อนที่ผมจะขอตัวออกมาดูอวนที่ติดน้ำมันของลุงเสริฐ
Writer & Photographer
