ตายแล้วไปไหน ?
“พอตายแล้วก็คงดับไปเลย มืดๆ ไม่รู้เรื่อง ร่างกายถูกชัตดาวน์ แต่คนเป็นที่ยังอยู่นี่สิ อาจทุกข์กว่าคนตาย”
‘สุคติ’ ผลงานออกแบบฉลากขวดน้ำที่เกิดจากความตั้งใจของ pnk.ff หรือ ฟรอยด์-แพรนิกา สินคณารักษ์ ศิลปินนักออกแบบวัย 21 ปี ขณะเดียวกันก็เป็นนักศึกษา ภาควิชา Commde (Communication Design) คณะสถาปัตยกรรมศาสตร์ จุฬาฯ ที่อยากดีไซน์ฉลากขวดน้ำงานศพให้แขกที่มาเยือนมองแล้วรู้สึกดีขึ้นได้ ทั้งปลอบประโลมจากความเศร้าด้วยฉลากลายการ์ตูนสัตว์มงคล 4 ทิศ เพื่อคุ้มครองแขกที่มาเยือน เทคนิคเปลี่ยนคำหน้าฉลากเรียกกำลังใจและ ‘สติ’ ด้วยอุณหภูมิน้ำระหว่างพระสวด และไม่ลืมลดขยะจากแก้วน้ำเจาะแล้วทิ้งทั่วไปให้เป็นขวดน้ำที่ระลึกที่เก็บไปเป็นแจกันดอกไม้ที่บ้านได้
‘น้ำงานศพไม่ให้กำลังใจแขก’ คือปัญหาธงแรกที่ฟรอยด์มองเห็น หลังจากที่เธอได้รับหัวข้อ Sadness จากโจทย์การออกแบบฉลากขวดน้ำตอนปี 2 เพราะไม่ว่ากี่ครั้งที่เธอไปงานศพ น้ำเจาะแล้วทิ้งไม่เคยทำหน้าที่ให้กำลังใจแขกที่มาเยือน และยังสร้างขยะจากการวางข้างเก้าอี้หลังงานจบเพราะสถานที่จัดงานไม่มีที่วางโดยเฉพาะ เจาะปุ๊ปน้ำกระเด็นเลอะเทอะ มิหนำซ้ำมีโอกาสลืมว่าแก้วไหนเป็นของตัวเอง เสี่ยงติด Covid-19 อีกด้วย
ซึ่งการที่น้ำเจาะแล้วทิ้งถูกเปลี่ยนเป็น ‘ขวด’ ที่สามารถเก็บใส่กระเป๋าและดีไซน์ให้มีฟังก์ชันน่าเก็บสะสมแฝงการให้กำลังใจ ย่อมเป็นทางเลือกใหม่ที่ดีไม่น้อย
สุคติ แปลว่า สวรรค์ แต่หากนำสระอุและพยัญชนะคอควายออกจะมีคำว่า ‘สติ’ ซ่อนอยู่
นี่คือคอนเซ็ปต์ที่ฟรอยด์อยากทำให้ตัวอักษรบนฉลากสามารถเปลี่ยนคำได้ดั่งเวทมนตร์ จึงเลือกใช้เทคนิค Thermochromic ที่เป็นสารที่มีคุณสมบัติเปลี่ยนสีเมื่ออุณหภูมิน้ำเปลี่ยนไป โดยใช้กลไกระหว่างผลึกเหลวและสารลูโคดาย ฟรอยด์จึงเอามาเล่นกับเวลาในการแจกน้ำให้แขกในงานศพ ช่วงแจกใหม่ๆ น้ำจะเย็นต่ำกว่า 25 องศาเซลเซียส ซึ่งฉลากจะแสดงคำว่า ‘สุคติ’ แต่พอเวลาผ่านไปน้ำหายเย็น พิธีนาน อุณหภูมิมากกว่า 25 องศาเซลเซียส สีดำของสระอุและพยัญชนะคอควายจะหายไปเหลือเพียง ‘สติ’ ในช่วงเวลาพระสวดที่แขกอาจเศร้ามากขึ้น จึงเป็นเครื่องเตือนสติได้เลยว่า “มีสตินะ จงใช้ชีวิตต่อไปให้ดีที่สุด”
และสามารถนำกลับบ้านได้ โดยไม่ต้องกังวลว่าจะไม่มีที่ให้วาง เพียงปิดฝา เก็บใส่กระเป๋า และนำกลับไปใช้หรือตั้งโชว์แทนแจกันดอกไม้ที่บ้าน โดยไม่เปลืองทรัพยากรเหมือนแก้วน้ำเจาะแล้วทิ้งที่ฟรอยด์ลงไปสังเกตการณ์ในงานศพก่อนลงมือทำเอง พบว่าแทบทุกงานศพคนจะเจาะแล้ววางไว้ข้างเก้าอี้ และลืมทิ้งไว้เพราะไม่มีที่วาง
‘งานศพที่เข้าไปแล้วรู้สึกดีขึ้น’ เป็นสิ่งที่ฟรอยด์ตั้งใจให้เกิดขึ้น เธอจึงดีไซน์ฉลากให้เข้าถึงง่าย ทันสมัย และหวังให้แขกที่มาแสดงความเสียใจรู้สึกผ่อนคลายด้วยโทนสีขาวที่เป็นตัวแทนของสวรรค์ สีเหลืองอ่อนถูกใช้แทนความสุข และแสงทองอร่ามจากสวรรค์ รวมถึงตัวการ์ตูนสัตว์มงคล 4 ทิศจากลายเส้นของเธอเองก็ถูกวางไว้หน้าฉลากที่ดูแล้วไม่เครียดหรือชวนเศร้าจนเกินไป
ทั้งยังดีไซน์ตัวอักษรคำว่า ‘สุคติ’ ที่พยัญชนะสอเสือมีหัวเป็นหยดน้ำ สื่อถึงผลิตภัณฑ์น้ำดื่ม และสระอิบนพยัญชนะตอเต่าก็ออกแบบเป็นวงแหวนเทวดา คอยย้ำเตือนแขกที่มาเยือนว่าคนที่จากไปพวกเขาขึ้นไปเป็นนางฟ้าหรือเทวดาบนสวรรค์เรียบร้อยแล้ว
เหตุผลที่ฟรอยด์เลือกออกแบบตัวการ์ตูนเป็นลายสัตว์มงคลเทพเจ้าประจำ 4 ทิศ เพราะเธอเป็นคนไทยเชื้อสายจีนที่เวลาไปงานศพแต่ละครั้ง จะได้ลูกอมและด้ายแดงเป็นของชำร่วย โดยเชื่อว่าการกินลูกอมรสหวานคือการแก้เคล็ดให้แขกที่มาเยือนพบเจอแต่ความสิริมงคลหลังผ่านเรื่องร้ายๆ มา ส่วนด้ายแดงเป็นที่รู้ว่ากันสีแดงเป็นตัวแทนของโชคลาภและความสุข แต่ยุคสมัยที่เปลี่ยนไป เธอจึงมองว่าขนบธรรมเนียมสมัยใหม่ก็มีสิทธิ์เข้ามาเรียกขวัญแขกได้เหมือนกัน ที่สำคัญน่าเก็บสะสมด้วย !
ถ้าจะเอาสัตว์มงคลตามความเชื่อคนจีนมาออกแบบทั้งหมด คงมีเยอะจนออกแบบไม่ไหว ฟรอยด์จึงเลือกสัตว์มงคล 4 ทิศ ที่ช่วยปลอบใจแขกที่มาเยือนทุกทิศทาง ได้แก่ มังกรเขียว หรือ ชิงหลง แทนความแข็งแกร่ง กล้าหาญ ช่วยคุ้มครองทิศตะวันออก, เสือขาว หรือ ไป๋หู่ แทนอำนาจบารมี ช่วยคุ้มครองทิศตะวันตก หงส์แดง หรือ จูเชว่ แทนความสิริมงคล ช่วยคุ้มครองทิศใต้ และ เต่าดำ หรือ เสวียนอู แทนการมีอายุยืน ช่วยคุ้มครองทิศเหนือ ซึ่งเมื่อนำความเชื่อมาผนวกกับดีไซน์เป็นมิตร จะทำให้แขกที่มาไม่กลัวที่จะเอากลับบ้านไปตั้งโชว์
ส่วนดีไซน์รอบๆ ตัวสัตว์มงคลทั้ง 4 ทิศ ตั้งใจให้สัตว์เหล่านั้นอยู่บนสวรรค์ เพื่อย้ำให้คนเป็นที่ยังอยู่ เห็นว่าคนตายที่รักอยู่บนสวรรค์อย่างมีความสุข พร้อมข้อความให้กำลังใจบนฉลากด้านหลังขวด
“การออกแบบของเราสามารถเตือนคนในงานได้ว่าคนที่จากไปเขาไปอยู่สุคติแล้ว แต่คนที่ยังอยู่ก็ต้องมีสติ และใช้ชีวิตต่อไปอย่างเข้มแข็ง”
Writer
