Eleftheria Square พื้นที่สาธารณะใจกลางไซปรัส - Urban Creature

‘นิโคเซีย’ คือเมืองหลวงและเมืองที่ใหญ่ที่สุดของสาธารณรัฐไซปรัส ที่เต็มไปด้วยตึกเก่าและสถาปัตยกรรมจากยุคกลาง แต่ล่าสุดเมืองโบราณแห่งนี้ได้แปลงโฉมคูน้ำเก่าแก่ใจกลางเมืองให้เป็นพื้นที่สาธารณะที่ล้ำสมัยและเป็นมิตรกับคนทุกกลุ่ม

สถาปัตยกรรมคอนกรีตทรงโค้งขนาดใหญ่แห่งนี้คือ ‘จัตุรัสเอเลฟเทเรีย’ (Eleftheria Square) ตั้งอยู่ใกล้กับศูนย์กลางของเมืองนิโคเซีย แต่เดิมพื้นที่บริเวณนี้เป็นคูน้ำเก่าที่แห้งสนิทไปแล้ว และอยู่ติดกับกำแพงเวนิส (Venetian Walls of Nicosia) กำแพงที่สร้างขึ้นมาตั้งแต่ยุคกลางและต่อเติมอย่างกว้างขวางโดยชาวเวเนเชียนในศตวรรษที่ 16 

แม้คูน้ำเก่าจะถูกพัฒนาและปรับปรุงใหม่ แต่ผู้ออกแบบยังคงเก็บรักษากำแพงเวนิสไว้ตามเดิม เนื่องจากกำแพงสีอิฐครีม-น้ำตาลเหล่านี้มีความสำคัญเชิงประวัติศาสตร์​ เป็นกำแพงที่ล้อมรอบเขตเก่าที่สุดของนิโคเซียเอาไว้ และยังเป็นตัวแบ่งเขตเมืองโบราณออกจากเขตใหม่นอกกำแพงด้วย 

โครงสร้างใหม่ถูกออกแบบให้อยู่คู่กำแพงเวนิสเซียโบราณอย่างลงตัว เพราะสถาปนิกต้องการสร้างให้ที่นี่เป็นศูนย์กลางแห่งใหม่ เพื่อเชื่อมโยงและรวบรวมเมืองนิโคเซียให้เป็นหนึ่งเดียว 

ผู้ออกแบบพื้นที่สาธารณะสุดล้ำแห่งนี้ก็คือ Zaha Hadid Architects บริษัทสถาปนิกระดับโลก ก่อตั้งโดย Zaha Hadid ตัวแม่ของวงการสถาปัตย์ แม้ว่าเธอเสียชีวิตในปี 2016 แต่บริษัทยังคงสานต่อสไตล์การออกแบบของเธออยู่ ผลงานที่โดดเด่นส่วนใหญ่เป็นดีไซน์เส้นโค้งและล้ำสมัย (Futuristic Architecture) รวมถึงจัตุรัสแห่งนี้ด้วย ซึ่งถ้าใครเป็นแฟนผลงานของเธอเห็นแล้วก็คงพอจะเดาได้ว่าเป็นผลงานของ Zaha Hadid แน่นอน

คูเมืองเก่าถูกแปลงสภาพให้เป็นสวนสาธารณะรูปทรงแปลกตา พร้อมฟังก์ชันตอบโจทย์คนเมือง เพราะมีสะพานที่เชื่อมไปยังถนน ที่นั่ง น้ำพุ พื้นที่สีเขียว สนามเด็กเล่น ลานสำหรับจัดกิจกรรม ร้านกาแฟ บันได และลิฟต์ที่เชื่อมต่อโดยตรงกับสถานีขนส่งในจัตุรัสโซโลมอสที่อยู่ใกล้ๆ ที่นี่จึงกลายเป็นศูนย์รวมและสถานที่พักผ่อนของชาวไซปรัสไปโดยปริยาย 

ที่สำคัญ จัตุรัสแห่งนี้ยังปูพื้นด้วยหินแกรนิต สื่อถึงความแข็งแกร่งของสถาปัตยกรรมที่อยู่เหนือกาลเวลา โดยรอยต่อของหินแกรนิตยังมีระบบระบายน้ำฝนที่จะช่วยปรับสมดุลระดับน้ำใต้ดิน เพื่อลดการกัดเซาะรากฐานกำแพงคูเมืองยุคกลาง จัตุรัสเอเลฟเทเรียจึงเป็นการออกแบบยุคใหม่ที่พัฒนาพื้นที่เก่าและรักษาคุณค่าทางประวัติศาสตร์ไว้ได้อย่างดี

Zaha Hadid ออกแบบในปี 2005 แต่การก่อสร้างเริ่มขึ้นในเดือนกุมภาพันธ์ปี 2012 โดยตอนแรกตั้งเป้าสร้างให้เสร็จภายในระยะเวลา 17 เดือน แต่เส้นตายก็ถูกเลื่อนมาเรื่อยๆ เพราะปัญหาเรื่องงบประมาณและการจัดหาผู้รับเหมา แม้จะเจอปัญหาและข้อพิพาททางกฎหมาย แต่สุดท้ายพื้นที่สาธารณะแห่งนี้ก็สร้างเสร็จและเปิดให้บริการอย่างเป็นทางการในเดือนธันวาคมปี 2021

Sources : 
Designboom | t.ly/s2DU
Zaha Hadid | t.ly/NDAy

Cyprus design Eleftheria Square Futuristic Architecture Nicosia Zaha Hadid